Özet:
Bu çalışma kapsamında çeviri yazısını sunmayı ve incelemeyi amaçladığımız Kâsımî
Dîvânı'nın bugün için bilinen tek nüshası, Berlin Devlet Kütüphanesi'nde Ms. Or.
Oct. 3122 numarayla kayıtlıdır. XV. yüzyılda yaşadığı tahmin ettiğimiz Kâsımî'nin
asıl adı Rüstem Bey/Çelebi olup İsfendiyaroğulları Beyliği'nden Kâsım Bey'in
oğludur. Klasik Türk edebiyatı çalışmaları açısından önemli bulduğumuz bu Dîvân'ın
şimdiye kadar herhangi bir çalışmaya konu olmaması; XV. yüzyıl gibi erken bir
dönemde tertip edilmesi; gündelik hayat, gelenek, görenek, âdet, inanış ve yemek
kültürü gibi muhteva yönünden zengin bir içeriğe sahip olması; atasözü ve deyim
bakımından pek çok misal içermesi; beylikler dönemiyle ilgili tarihî bilgiler sunması
ve klasik edebiyatımızdaki ilk ramazaniyelerden birine sahip olması gibi yönlerden
dikkat çekmektedir.
"Kâsımî'nin Hayatı ve Ailesi", "Dîvân'ın İncelenmesi", "Dîvân'dan Hareketle
Kâsımî'nin Edebî Kişiliği ve Üslûbu" ve "Metin" olmak üzere dört ana bölümden
oluşan bu tez, Kâsımî Dîvânı'nı tüm yönleriyle ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Bu
anlamda ilk olarak Kâsımî'nin ailesiyle ilişkisi bakımından İsfendiyaroğulları Beyliği
kısaca tanıtılmakta, şairin ailesi ve hayatıyla ilgili kısıtlı sayıdaki bilgiler
sunulmaktadır. Bunun ardından şekil ve muhteva yönünden Dîvân'ın detaylı bir
incelemesi verilmektedir. Bu doğrultuda şekil özellikleri olarak nazım şekilleri,
vezin, kafiye ve redif tablolar yardımıyla incelenmektedir. Bunun yanında şairin
ramazaniye özelliği gösteren kasidesi değerlendirilmektedir. Ayrıca bütün şiirleri
gelenek, görenek, âdet, telakki, inanış, gündelik hayat, giyim, kuşam, süslenme,
alışveriş ve yemek kültürü gibi sosyal hayat yönünden ve kitap kültürü, yazıyla ilgili
hususlar, dinî ve tasavvufî unsurlar, şahsiyetler ve yer adları gibi farklı açılardan
tahlil edilmektedir. Bunun ardından Dîvân'dan hareketle şairin edebî kişiliği ve
üslûbu tanıtılmakta, dil kullanımına dair tasarrufları gündelik dil ve edebî dil
kullanımı olarak incelenmektedir. Son olarak nüsha tavsifi ve metin öncesi
hazırlıklardan sonra Dîvân'ın çevriyazısı ve şiirlerin nesre çevirisi sunulmaktadır.
Böylece bu tez kapsamında tüm yönleriyle tahlil etmeye çalıştığımız ve çevriyazısını
sunduğumuz Kâsımî Dîvânı'nın klasik Türk edebiyatı çalışmalarına katkı sunması
beklenmektedir.
