Özet:
Risk yönetimi, doğru analiz ve değerlendirmelerin yapılması şartıyla güvenli bir
çalışma ortamı elde etmenin kilit unsurudur. Bu nedenle literatürde, iş sağlığı ve
güvenliği risklerini değerlendirmek için birçok risk değerlendirme yöntemi
bulunmaktadır. Çalışma kapsamında gerçekleştirdiğimiz detaylı literatür
araştırması mevcut yöntemlerin hala birtakım eksiklikler içerdiğini göstermiştir.
Mevcut yöntemler, uzmanların her parametreye eşdeğer bir puan seçmesine izin
verir. Bu nedenle, uzmanlar parametreler için en olası sonucun puanını tercih
ederler. Ancak bu, diğer tüm potansiyel sonuçların ihmal edilmesi anlamına gelir.
Mevcut yöntemlerle ilgili bir diğer sorun, risklerin birbirleriyle olan etkileşimlerini
hesaba katmamalarıdır. Bununla birlikte bazı riskler, tanımlanmış diğer risklerin
şiddeti üzerinde bir etkiye sahip olabilir. Tüm bu sorunlara ek olarak, risk analizleri
genellikle faaliyetler arasında ayrı bir değerlendirme ile gerçekleştirilmektedir.
Ancak bu, tüm sistemin değerlendirmesini sağlamaz. Bu tez çalışmasının temel
amacı, belirtilen sorunları giderebilmek için yeni bir yöntem geliştirmektir. Bunun
için önerilen model, Bulanık Çıkarım Sistemi (FIS), Bulanık Analitik Hiyerarşi
Prosesi (FAHP) ve DEMATEL (The Decision Making Trial and Evaluation
Laboratory) yöntemlerini Kalite Fonksiyonu Yayılımına (QFD) entegre ederek
geliştirilmiştir. Bu doğrultuda, faaliyetle ilgili olasılıkları belirlemek için Bulanık
Çıkarım Sistemi, risklerin olası tüm hasar potansiyellerini belirlemek için Bulanık
Analitik Hiyerarşi Prosesi ve riskler arasındaki etkileşimleri netleştirmek için
DEMATEL yöntemleri kullanılır. Son olarak, bu yöntemlerle elde edilen tüm çıktılar,
Kalite Fonksiyonu Yayılımı yöntemine entegre edilerek toplam risk skorları elde
edilir. Tüm bunlara ek olarak, önlemler ve riskleri ilişkilendirmek için ikinci bir
kalite evi oluşturulur. Bu aşama, aynı zamanda sisteme hakim olan risk veya risk
gruplarına karşı optimum önleme planlamasının yapılmasına fırsat sunar. Bu tez
çalışması kapsamında, madencilik sektörünün en çok iş kazası görülen üç sektörden
biri olması ve maden iş kolları bir çok farklı disiplini bir arada uygulayan faaliyetleri
içermesi nedenleriyle önerilen yaklaşım bir açık ocak madenine uygulanmıştır. Bu
çalışmada, kısmi risk değerlendirme perspektifi içeren geleneksel yöntemlerden
farklı olarak, riskleri kendi başlarına ve birbirleri arasındaki etkileşimleri dikkate
alarak değerlendiren bütünleşik bir yöntem ilk defa literatüre önerilmiş ve bu
nedenle yönteme “Güvenlik Evi” adı verilmiştir.
