Özet:
Bu çalışmada, genetik araştırmaların esasını oluşturan kromozomların sınıflandırılmasını, Bulanık Mantık Görüntü İşleme ve Şekil Tanıma tekniklerini kullanarak gerçekleyen, bu konuda yapılan diğer çalışmalardan farklı olarak üç kademeli bir eleme yöntemine dayalı yeni bir sistem geliştirilmiş, sistem değişik kromozom görüntülerine uygulanarak elde edilen sonuçlar değerlendirilmiştir. Geliştirilen bu sistemle sınıflandırılması yapılan G-Bantlama Tekniği ile boyanmış kromozom görüntüleri, laboratuar ortamında, ışık mikroskobuna bağlanan kamera aracılığı ile veya kromozom fotoğraflarının uygun bir tarayıcı (scanner) üzerinden bilgisayara aktarılması ile elde edilmektedir. Sınıflandırma yoluyla kromozom tanınması işlemi üç aşamada gerçeklenmektedir: 1. Kromozom görüntü kümesinden, görüntü işleme yöntemleri ile kromozomların ayrılması, 2. Elde edilen "işlenmiş görüntüler" in renk, doku ve geometrik özelliklerinin elde edilmesi 3. Her kromozomun özelliklerinin bulanık sınıflandırma (Fuzzy Classification) kurallarına göre sınıflandırılıp tanınması Görüntü işlemenin ilk aşamasında, kromozom görüntüleri uygun filtreler kullanılarak parazitlerden arındırılmaktadır. Kromozom kümesi halinde bir tek resimden oluşan temizlenmiş görüntü içerisinde her kromozomun yeri, kenar belirleme algoritmaları kullanılarak belirlenmektedir. Bu işlem sonunda sınır bilgileri bulunan kromozomların ana görüntüden ayrılmaları sağlanmaktadır. Bu işlemi izleyen aşamada her kromozomun uzunlamasına simetri ekseni (kromozomun iskeleti) ve buna bağlı olarak da genişlik ve yoğunluk profilleri elde edilmektedirÇalışmanın ikinci aşamasında genişlik ve yoğunluk profilleri kullanılarak kromozomların boylan, alanları, bant bilgileri ve renk (grilik seviyeleri) ve dokuları elde edilmektedir. Son bölümde, kromozomlar boy ve alan bilgileri esas alınarak bulanık mantık benzerliklerine göre sınıflandırılmışlardır. Her kromozomun sentromer oram, sadece içinde bulunduğu sınıftaki kromozomların sentromer oranlarına göre değerlendirilerek sentromer oranı benzerlik sınıfları matrisi elde edilmiş, boy, alan benzerlik sınıfları matrisi ile kesişim kümesi hesaplanarak kromozomların şekil özelliklerine göre gruplandırılması işlemi tamamlanmıştır. Kromozomların bant bilgilerini değerlendirmek için 22 otozom ve 2 cinsiyet kromozomu için 24 farklı kromozom şablonu oluşturulmuştur. Kromozomların bant bilgileri içinde bulunduğu gruba ait şablon kromozomlarla korelasyon yöntemi ile karşılaştırılarak her kromozomun kaç numaralı kromozom olduğu belirlenmiştir.