Proje yönetiminde tedarikçi seçimi için bir model önerisi

Abstract

Günümüzde işletmelerin karlı ve sürdürülebilir bir yönetim için en önemli konularından birisi hedeflemiş oldukları unsurlardır. Hedeflerin gerçekleştirilmesi konusunda en yaygın disiplin olarak kullanılan proje yönetimi konusu ise hızlı gelişimine devam etmektedir. Proje yönetiminde en çok öne çıkan yaklaşımlardan olan Proje Yönetim Enstitüsü (PMI: Project Management Institute) rehberi Proje Yönetimi Bilgi Birikimi Klavuzu (PMBOK: Project Management Body of Knowledge) içerisinde bu yönetimde temel olan bilgi alanları ve süreçler detaylandırılmıştır. Proje yönetimi bilgi alanları arasında projenin başarısını etkileyebilecek bir dış unsur tedarikçiler olarak karşımıza çıkmaktadır. Tedarik edilecek malzemelerin zamanında, kaliteli ve bütçemize uygun olacak şekilde teslim edilmesi bu anlamda proje başarısına doğrudan etkide bulunacaktır. Bu ise hedeflerin başarısını etkileyebilecek bir alt unsur olduğunun ispatıdır. Tedarikçi seçimi ile ilgili bir çok alanda farklı uygulamalar ve modeller geliştirilmiştir. Fakat resmin bir üst versiyonuna çıkarak bu bakışı sağlamak bu modelde bizim takip ettiğimiz yöntem olacaktır. Bu sebeple tedarik unsurlarının projelerle ilişkileri ve projelerin de hedeflerle ilişkileri stratejik yönetime kadar uzanacak bir zincirdir. Model içerisinde literatürde yer alan örneklerinden farklı olarak ilk defa tedarikçi seçimi hem proje yönetimi hem de hedeflerle ilişkilendirilmiştir. Ayrıca model içerisinde kullanılan yöntemler de bu anlamda ilk defa bir arada kullanılacaktır. Bu amaçla Bulanık Analitik Ağ Süreci (Fuzzy ANP: Fuzzy Analytic Network Process) , Bulanık Kalite Fonksiyon Yayılımı (Fuzzy QFD: Quality Function Deployment) ve Pareto yaklaşımları modelde birleştirilmiş ve çözüm Tamsayılı Doğrusal Programlama ile gerçekleştirilmiştir. Hedeflerin birbirleri ile karşılaştırılması, projelerin birbiri ile karşılaştırılması ve hedeflerle ilişkilendirilmesi sonrasında ilk iki aşamanın çalışmaları tamamlanmakta ve sonrasında tedarik edilecek malzemeler hem projelerle hem de zaman, maliyet ve kalite detaylarında değerlendirilmektedir. Her bir tedarik malzemesi için zaman, kalite ve maliyet konularında önem puanlarının belirlenmesi sonrasında tedarikçi seçimi konusunun önemli unsuru seçim kriterleri gözönünde bulundurulmuştur. Bu noktada proje yönetimi ile paralel olacak şekilde başarı kriterleri olan zaman, maliyet ve kalite kriterleri ele alınarak tedarikçiler değerlendirilmiş ve öngörülen bütçe içerisinde kalarak tedarik edilecek malzemelerin istenildiği adetlerince belirlendiği tedarik planı oluşturulmuştur. Modelin uygulamaya alınması ile birlikte gerçek hayattaki sonuçlarla birebir uyumlu sonuçlar ortaya koyduğu görülmektedir. Farklı olarak, bunu gerçekleştirirken model uygulayıcılarına tedarik seçimi öncesi hazırlıkları ile hedef ve projeleri de değerlendirerek tedarik seçim kriterleri belirlemek ve bunları ağırlıklandırmak konularında kolaylık sağlamaktadır. Model varsayımları arasında tedarikçilerin kapasite sorunu yaşamadığı düşünülmüş ve mevsimsel fiyat etkileri ile adetlere göre fiyatlama konuları gözönünde bulundurulmamıştır. Ayrıca tedarik zamanları ve sözleşme yönetimi konuları kapsam harici başlıklar olarak değerlendirilmiştir. Modelde sadece zaman, bütçe ve kalite kriterleri seçin için göz önünde bulundurulmuş diğer kriterler göz ardı edilmiştir. Uygulama esnasında modelin farklı senaryolarla da denenmesi ile modelin sonuçlarının beklenilen şekilde değiştiği görülmüştür. Bu hali ile model hedeflerle yönetim, projelerle yönetim ve tedarik yönetimi konularını birleştirerek bizlere farklı bir araç sunmaktadır.