Coğrafi bilgi sistemi desteğinde kentlerin Avrupa Birliği standartlarında gürültü haritalarının üretimi: Samsun ili örneği

Abstract

, Çevresel gürültü giderek büyüyen ve ülkemizde bilinmeyen bir sağlık sorunudur. İnsanlar gerçekte tek bir gürültü kaynağına maruz kalmazlar. Genellikle kent merkezlerinde yaşayanlar en fazla karayolu trafik gürültüsüne maruz kalır. Karayolu trafiğine ek olarak demiryolu, uçak gürültüsü ve endüstriyel gürültülerden de etkilenirler. Ayrıca insan ve etkinliklerinden doğan, eğlence ve ticari amaçlı gürültülerde mevcuttur. Toplam gürültü kaynaklarına maruz kalma sağlık açısından çok tehlikelidir.Son yıllarda karayolu taşıtlarındaki çoğalma ulaşım ve taşımacılık ihtiyacının artışı karayolu gürültüsünün artmasına neden olmuştur. Karayolu gürültüsü insan sağlığını fizyolojik, fiziksel ve psikolojik açıdan etkiler. Diğer taraftan iş ve eğitim hayatımızdaki performansımızı azaltır. Son araştırmalar göstermiştir ki nüfusu yüksek şehirlerde insanlar, en çok karayolu gürültüsünden etkilenmektedirler ve bu etkilenmenin toplum sağlığı üzerinde büyük riskler oluşturduğu gözlemlenmektedir. Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinde karayolu çevresel gürültü sınır değerleri gürültüye hassas kullanım alanlarından eğitim, kültür ve sağlık alanlarında çok daha sınırlayıcıdır. Gürültü kirliliğine karşı alınacak önlemlerden önce, çalışma yapılacak bölgenin gürültü kirliliği düzeylerinin yayılma şekli, alanının istatistiksel olarak gürültüden etkilenen kişi sayısı gibi değerlendirme konularının hassas şekilde belirlenmesi gerekmektedir. Elde edilen veriler ışığında gürültü haritaları oluşturulmalıdır.Gürültü düzeyleri için çeşitli kuramsal, ampirik ve bilgisayar modellemeleri belirlenebilmektedir. Gürültü eş değer eğrileri belirlemede, hassas gürültü bölgelerini göstermede, mevcut ve planlanacak bölgelerde, gürültüyü azaltmaya yönelik eylem planlaması ve politikalarda gürültü haritaları kullanılmaktadır. Gürültü haritaları gürültü düzeyleri yardımı ile oluşturulmaktadır. CBS desteğinde hazırlanan gürültü haritası üretiminde kullanılan grafik veriler, konuma bağlı olarak ölçülen veya birçok yazılım ile üretilebilen, fotogrametri ve uzaktan algılama yöntemiyle elde edilen vektör verilerdir. Bu veriler gürültü haritalarının temelini oluşturur.Türkiye'de ilk defa il bazında yapılan bu çalışma Samsun il merkezinde CBS desteğinde gürültü haritası oluşturmayı amaçlamaktadır. Samsun iline ait tüm sayısal ve sayısal olmayan harita verileri toplanmıştır. Toplanan veriler birleştirilmiş, derlenmiş, topoloji kuralları uygulanmış, konumsal olan ve konumsal olmayan veriler ilişkilendirilmiştir. Gürültü kaynak verileri ve meteorolojik veriler toplanmış hazırlanan CBS tabanlı harita ile ilişkilendirilmiştir. Gürültü haritasına altlık oluşturan bu CBS tabanlı sayısal harita yardımı ve gürültü yazılımları ile Samsun iline ait CBS desteğinde Avrupa Birliği standartlarında gürültü haritası oluşturulmuştur. Samsun il merkezi için hazırlanan gürültü haritası dünyada örneği az olan şekilde internet üzerinden yayınlanması gerçekleştirilmiştir.Oluşturulan gürültü haritası ve sayısal veriler yardımı değerlendirmeler yapılmış ve Samsun ilinin yüksek düzeydeki gürültülü bölgeleri belirlenmiştir. Gürültüden korunma, gürültüyü azaltma yöntemlerinden ve çözüm önerilerinden bahsedilmiştir.Bu tezde internet üzerinden ve bağımsız 432 kişi tarafından cevaplanan Samsun ili gürültü anket ve değerlendirilmesi yapılmıştır. Ayrıca insanların gürültü konusunda bilgilendirilmeleri ve kendi maruz kaldıkları trafik gürültü düzeyini hesaplamaları için internet üzerinde PHP betiğinde Karayolu Çevresel Gürültü Hesaplama Sistemi hazırlanmıştır.