Bazı bisiklik alkenlerin indirgen Heck ve domino-Heck reaksiyonları

Abstract

Binlerce yıldır doğa insanlık için ilaçlarını temin edebileceği bir eczane gibi olmuştur. Bugün tüm ilaçların yaklaşık % 40'lık bir kısmı en az bir doğal madde türevi içermektedir.Daly ve çalışma arkadaşları tarafından, 1992 yılında ekvator bölgesinde bulunan Epipedobates tricolor adlı Ecuadorian kurbağasının derisinden izole edilen `epibatidin' bileşiği ? ekzo-2-(6-kloro-3-piridil)-7-azabisiklo[2.2.1]heptan ? , nikotinik reseptörler arasında merkezi sinir sistemi hastalıklarından alzheimer, parkinson ve şizofreniyi önleyebilecek ve ağrıların tedavisini sağlayacak özelliklere sahiptir (Spande vd., 1992).Epibatidin bileşiğinin zehirli olduğunun anlaşılması ve 1 mg'ı için binlerce kurbağaya ihtiyaç duyulması aynı biyolojik etkinliğe sahip fakat zehirli olmayan türevlerinin sentezlenmesini gerektirmektedir.Diğer taraftan, geçmiş yıllardan günümüze bisiklik amin ve hidrazin içeren norbornen ve norbornan türevlerinden başlayarak yeni biyoaktif moleküllerin sentezi gittikçe artan bir ilgiyle karşılanmaktadır.Farmakolojik belirteçler olarak kullanılan hidrazin türevleri antikanser, antidepresan, fizikoterapatik gibi çok çeşitli biyolojik aktif özelliklere sahiptir. Ayrıca, bu tür bileşikler tarım endüstrisinde koruyucu ve bitkilerde gelişim düzenleyici olarak kullanılmaktadırlar (Miersch vd., 2000). Bununla beraber, ilaç endüstrisinde bazı kimyasalların hazırlanmasında önem taşıyan farklı substitue imid türevlerinin de antidepresan, antikanser, antimalerial, antibakterial ve fungisidal özelliklere sahip olduğu gösterilmiştir (Brana vd., 2001, Zentz vd., 2002).Epibatidin alkaloidleri arasında yer alan biyoaktif bileşiklerin ve yeni hidrazid türevlerinin doğrudan sentezlenmesini sağlayan siklik alkenlerin organopaladyum katalizli C-C bağ oluşumu reaksiyonları (Namyslo ve Kaufmann, 1999, Storsberg vd., 2001) organik moleküllerin sentezi için en etkili yaklaşımlardan biri olmuştur. Heck reaksiyonu, özellikle sentetik kimyada ve ilaç endüstrisinde biyolojik aktif bileşiklerin sentezinde sıkça kullanılan bir yöntemdir. Bu yaklaşımla substitue azabisiklo halka sistemlerinde regio- ve stereokimyasal yapılar gözlenmesi hidroarilasyonu daha da önemli kılmaktadır (Mitchell ve You, 2003).Geniş bir literatür araştırmasından sonra planlanan bu çalışma, üç farklı aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada epibatidin analogları ve hidrazid türevlerini sentezlemek üzere ikisi literatürde yer almayan üç farklı alken, N-Benzoil-2-azabisiklo ? 2.2.1 ? hept-5-en, N-(benzoilamino)bisiklo ? 2.2.1 ? hept-5-en-2-endo,3-endo-dikarboksimid ve N-[(2,2-dimetilpropanoil)amino]bisiklo ? 2.2.1 ? hept-5-en-2-endo,3-endo-dikarboksimid hazırlanmış, ikinci aşamada bu bileşiklerin aril ve hetaril iyodürlerle paladyum katalizörlü indirgen Heck ve domino-Heck reaksiyonları gerçekleştirilmiştir. Son olarak yeni moleküllerin regio- ve stereokimyaları FTIR, 1H NMR, 13C NMR, DEPT, HETCOR, HH-COSY, HMBC, HSQC ve MS spektrofotometrik yöntemleriyle tanımlanmıştır.