Bazı antihipertansif ilaçların spektrometrik ve sıvı kromatografik analizi

Abstract

Kalsiyum kanal blokerleri ve anjiotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörleri, antihiper tansif ilaç maddelerinin yeni ve önemli gruplarıdır. Bu çalışmanın birinci bölümünde, bir kalsiyum kanal blokeri olan amlodipin ile ACE inhibitörü olan silazapril 'in miktar tayini için iki adet spektrofoto- metrik yöntem geliştirildi, ikinci bölümde ise silazapril ve diğer bir ACE inhibitörü olan benazepril hidroklorür 'ün hidroklorotiazid ile karışımlarını içeren iki adet dozaj şeklinin yüksek basınçlı sıvı kromatografisi ile analizi incelendi. Amlodipin (besilat) 'in spektrof otometr ik analizi, bu maddenin amino grubunun 1, 2-naf tokinon-4-sülfonik asit sodyum tuzu (NQS) ile kondensasyon reaksiyonu sonunda kırmızı renkli kromofor oluşumuna ve bir organik çözücüye ekstraksiyondan sonra absorpsiyon ölçümüne dayanır. Analizin optimum koşul ları , a) tampon çözeltinin pH 'ı ve cinsi, b) reaksiyonun süresi ve sıcaklık, c) ekstraksiyon çözücüsünün cinsi, d) belirteç miktarına bağlı olarak incelendi. En yüksek absorbans değeri, pH:10 fosfat tamponu ile elde edildi. Sıcaklık ve zamanın reaksiyon hızına etkisi, 25-70 °C aralığında incelendi ve reaksiyonun 70 ° C de 20 dakikada tamamlandığı gözlendi. n-Bütanol, ekstraksiyon içinen uygun çözücü olarak belirlendi ve en yüksek absorbans, 494 nm de elde edildi. Optimum belirteç miktarı, 5xlO~T mol amlodipin için % 1,0 'lik NQS çözeltisinden 0,5 mi olarak saptandı. Bu koşullarda amlodipin besilat konsantrasyonu (c) ile absorbans (A) arasında (15-75) M-g.ml-1 aralığında doğrusal bağıntı bulunduğu saptandı. Regresyon eşitliği, A = 9,86xl0~3 c + 0,01 (r=0,9998) dir. Bu yöntem amlodipin besilat içeren ticari tabletlere uygulan dı ve sonuçlar farmakope yöntemi bulunmadığı için UV-spektro- fotometrik yöntem ile kıyaslandı, iki yöntem arasında anlamlı fark bulunmadı. Silazapril 'in spektrofotometrik analizi, bu maddenin karboksil grubunun, disikloheksi lkarbodi imld (DCC) varlığında hidroksilamin hidroklorür ile reaksiyona girerek hidroksamik asit oluşturması ve daha sonra etanollü perklorik asit çözeltisinde demir (III) perklorat ile demir hidroksamat kompleksi meydana gelmesine dayanır. Hem hidroksamik asit hem de kompleks oluşumuna alt optimum koşullar incelendi. Hidroksamik asit oluşumu, reaksiyon süresi ve sıcaklık ve disikloheksilkarbodiimid ile hidroksilamin hidroklorür 'ün miktarları yönünden incelendi. 5xl0~e mol silazapril için reaksiyon etanollü ortamda 0,5 mi 0,3 M hidroksi lamin hidroklorür ve 0,4 mi 0,3 M DCC çözeltileri ile 30 °C de 10 daki kada tamamlandı. Kompleks oluşumu için demir (III) perklorat ve perklorik asit konsantrasyonları incelendi ve Fe (III) perklorat 'in 0,2 M etanollü perklorik asitteki 0,02 M çözeltisinden 1,0 mi gerektiği görüldü. Meydana gelen kızıl- kahverenkli çözeltinin absorbansı, 517 nm( m.x) de ölçüldü ve VIIIsilazapril konsantrasyonu (c) ile absorbans (A) arasındaki ilişkinin, (60-300) fig.ml-x aralığında doğrusal olduğu bulundu. Regresyon eşitliği, A = l,42xl0-3 c + 0,004 (r=0,9998) dir. Bu yöntem, tabletlerde silazapril tayinine uygulandı. Silazapril için monograf bulunmadığından sonuçlar UV-spektro- fotometrik yöntem ile analiz sonunda bulunanlarla karşılaş tırıldı ve aralarında anlamlı fark bulunmadı. Çalışmanın son bölümünde ters faz sıvı kromatografisi sisteminde silazapril, benazepril hidroklorür ve hidrokloro- tiazid 'in alıkonma davranışları ve silazapril ile benazepril hidroklorür 'ün hidroklorot iazid ile ikili karışımlarının analizi incelendi. Mobil fazın pH 'inin ve organik çözücü içeriğinin alıkonma hacimlerine etkisi, Cıa kolon kullanılarak araştırıldı. Hidroklorot iazid, pH değişiminden etkilenmedi. Silazapril ve benazepril hidroklorür 'ün alıkonma hacimleri, mobil fazın pH 'inin yükselmesi ile azaldı. Her iki karışımın analizi, p-Bondapak Cıa ters faz kolon ve metanol-pH:4,0 fosfat tamponu (70:30) isokratik mobil faz kullanılarak gerçekleştirildi. îç standart olarak fenobarbi- tal kullanıldı. Maddeler, 209 nm de değişken dalga boylu detektör ile saptandı. 1500 PSI (1,0 ml.dak-1 akış hızı) da hidroklorotiazid, f enobarbital, silazapril ve benazepril hidroklorür için alıkonma zamanları sırasıyla t 2, 56 , 3,53 , 5,30 ve 5,34 dakika olarak saptandı, ilaç maddelerinin pik alanlarının iç standardınkine oranı ile herbir ilaç IXmaddesinin konsantrasyonu arasında doğrusal ilişki olduğu görüldü. Bu karışımları içeren ticari tabletler analiz edildi. Yine ofisiyel yöntem bulunmaması sebebiyle aynı tabletler türev UV-spektrofotometrisi ile analiz edilerek sonuçlar karşılaştırıldı ve anlamlı fark bulunmadı.