Özet:
Bu çalışmada, Soma linyiti ve odun talaşının ortak işlemle sıklaştırılması sırasında, çeşitli deneysel parametrelerin sıvılaşma verimleri üzerindeki etkileri incelenmiştir. Sıcaklık, basınç, çözücü/(linyit+talaş) oranı ve talaş/linyit oranı etkileri ayrıntılı olarak incelenen deneysel parametrelerdir. Deneylerde çözücü olarak tetralin, ortam gazı olarak ise hidrojen kullanılmıştır. İlgili reaksiyon koşullarındaki reaksiyon süresi ise 1 saat olarak alınmıştır. Deneylerde 250 mi kapasiteli, manyetik kanştıncılı bir otoklav kullanılmıştır. Gaz ürünlerin bileşimi ısıl iletkenlik dedektörüne sahip gaz kromatografindan yararlanılarak saptanmıştır. Sıvı ürünler ise, Soxhlet ekstraksiyonu uygulanarak, yağ, asfalten, preasfalten ve artık kesimlerine ayrılmıştır. Soma linyiti ve odun talaşı önce ayrı ayrı, sonra birlikte sıvılaştırmaya tabi tutulmuş ve sıcaklığın sıvılaşma verimleri üzerindeki etkisi incelenmiştir. Daha sonra, basıncın, tetralin/(linyit+talaş) oranının ve talaş/linyit oranının ortak işlem sıvılaşma verimleri üzerindeki etkileri incelenmiştir. Ayrıca, seçilen tüm deneysel parametrelerin ortak işlem sıvılaşma verimleri üzerindeki etkileri deneysel tasarıma uygun olarak araştırılmıştır. Bağımsız değişkenler olarak sıcaklık, basınç, tetralin/(linyit+talaş) oranı ve talaş/linyit oram seçilmiş, sırasıyla 300-400°C, 10-70 atm., 1/1-5/1 ve 0,5/1-1,5/1 aralıklarında beş seviye üzerinden (-2, -1,0, 1 ve 2) sıvılaşma verimleri üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Elde edilen bulgular temelinde, yağ+gaz, yağ, asfalten ve preasfalten verimleri ve toplam dönüşümler için model denklemleri geliştirilmiş ve optimizasyona tabi tutulmuştur.
