Uzunluk biriminin birincil ulusal referans standartlarından sanayiye transferi ve çift frekans lazer enterferometresi ile ölçü lokmalarının kalibrasyonun metodik çözümü

Abstract

Metroloji ve ölçme referans standardları, ülkelerin ölçme birliğini temin eden ve sistemleştiren unsurlar olup aynı zamanda uluslararası ölçü birliğinin oluşmasını sağlar. Kalite kontrol açısından bakıldığında metroloji ülkelerin ürün ve mamulleri kalitesini yükseltmeye ve rekabet gücünü artırmaya yönelik önemli bir adım oluşturmaktadır. Son yıllarda dünyada oluşan yeni kalite anlayışı, ölçme ve kalibrasyonun önemim daha da artırmıştır. Bu yeni kalite sistemi, üretilen her türlü mamulün kalitesinin tesbitinde kullanılan teçhizatları bir ölçme zinciri içerisinde kalibreli ve izlenebilir olmasını şart koşar. Bu gereksinim kalibrasyon taleplerini artmasına yol açmakta genelde Metroloji, özelde uzunluk ve boyutsal metroloji konusunda organize bir ölçme sistemine olan ihtiyaç için gerekçe oluşturmaktadır. Bu çalışmada, uzunluk ve boyutsal metroloji konusunda ulusal ölçme sisteminin oluşturulması, sürdürülmesi, ülke içinde yaygınlaştırılması aşamalarında, özellikle uzunluk biriminin birincil seviyeden sanayiye iletilmesinde karşılaşılan sorunlar incelenmiştir. Bu çerçevede, uzunluk biriminin referans standardı olanHe-Ne/I2 stabilize lazerin gerçekleştirilmesi konusunda yapılmış çalışmalar temel alınarak, referans standardı boyutsal metrolojide boyut ölçümlerinde kullanılan Ç.F. LAZER boyut ölçüm sistemlerinin kalibrasyonu gerçekleştirilmiş ve bu Ç.F. Lazer sistem kullanılarak sanayide referans ve çalışma standardı olarak kullanılan ölçü lokmalarının kalibrasyonu, ölçme yöntemleri, izlenebilirlik, ölçümleri etkiyen faktörler, ortam şartlan ve ölçü lokmalarının ölçümlerindeki belirsizlikler ele alınmıştır. Bunun yanısıra uzunluk ve boyutsal metroloji alanında hiyerarşik sistem tanımlanmış ve sanayimizdeki durum incelenmiştir. Bir yenilik olarak, uygulamada henüz kullanılmayan bir yöntem olan, ölçü lokmalarının Çift Frekans lazer yardımı ile kalibre edilebilirlik konusu araştırılmış, ölçme metodu ve kalibrasyon aralığının tespiti ile ilgili bir model geliştirilmiştir. Metodun uygulamasında ölçmeyi etkileyebilecek faktörler dikkate alınmıştır. Sonuçta, bu metod ile elde edilen veriler diğer metodlarla elde edilenlerle karşılaştırılmak suretiyle değerlendirilmiştir. Geliştirilmiş olan bu metod kullanılarak, ölçü lokmalarının yüksek doğrulukla kalibrasyonlarının yapılabileceği ve boyutsal izlenebilirliğinin en üst referanstan, sanayiye kadar olan kalibrasyon zinciri içersinde bu araştırma sonuçlarına uygulanabileceği anlaşılmıştır.