Endüstrileşmiş konut üretiminde kitlesel bireyselleştirme

Abstract

Endüstrileşmiş üretim süreçlerinde hız ve maliyet odaklı üretim anlayışı günümüzde yerini tüketicilerin bireysel gereksinimlerinin ve beklentilerinin karşılanmasının öncelikli olduğu bir üretim yaklaşımına bırakmaktadır. 1990'ların ilk yarısında üretim literatürüne kazandırılan ve günümüzün gelişmiş üretim araçları ve yöntemleri ile hız kazanan kitlesel bireyselleştirme sözü edilen tüketici odaklı üretim yaklaşımının temsilcilerinden biridir. Kitlesel bireyselleştirme tüketici ürünlerinin tasarımı, üretimi ve pazarlamasında üretim esnekliği ve tüketici katılımı kavramları üzerine kuruludur. Bu tezde kitlesel bireyselleştirme yaklaşımı endüstrileşmiş konut üretimi süreçlerinde kullanıcıların bireysel tercihlerinin karşılanmasına yönelik bir araç olarak ele alınmıştır. Konut üretiminde konutun tasarımı ya da kullanımı sırasında potansiyel kullanıcıların bireysel tercihlerinin karşılanması amacıyla esneklik ve uyabilirlik üzerinde uzun süredir çalışılan kavramlar olmuştur. Söz konusu kavramlardan üretilen yaklaşımlar konutun kullanımı öncesinde ya da kullanımı sırasında olmak üzere iki temel biçimde uygulama alanı bulmuştur. Bu araştırmada kitlesel bireyselleştirme yaklaşımı konut sektöründe ele alınarak konutta uyabilirlik olanaklarına katkısı bağlamında değerlendirilmiştir. Kitlesel bireyselleştirme yaklaşımının etkinliğinin üreticilerin konutta sundukları esneklik ve çeşitliliğin tüketicilerin gereksinimlerinin ve beklentilerinin değişim gösterdiği ve onlar için öncelik taşıdığı alanlarda odaklanması ile artacağı düşünülmektedir. Bu bağlamda gerek literatür çalışmasını desteklemek gerekse Türkiye'de konut üretiminin önemli bir bölümünü oluşturan özel sermayeli konut alanlarında sunulan bireyselleştirme düzeyini arz ve talep dengesi içerisinde değerlendirmek amacıyla bir alan çalışması gerçekleştirilmiştir. Literatür araştırması ve alan çalışması ile ulaşılan bulgular sonucunda konut üretimi süreçlerinde tüketici odaklılığın ve kitlesel bireyselleştirme yaklaşımının yapı ve konut sektörüne özgün biçimde gelişim göstermekte olduğu ve konut üretiminde uyabilirlik düzeyinin geliştirilmesine yönelik bir potansiyel taşıdığı görülmüştür. Bununla birlikte alan çalışmasında incelenen örneklerde Türkiye'de üst sınıf konut üretiminde karşılaşılan biçimi ile kitlesel bireyselleştirme yaklaşımının potansiyel konut alıcılarının öncelikli olarak mekansal düzeyde bireyselleştirme beklentilerinin varlığına karşın üreticilerce özellikle bitirmeler ve donatılar düzeyinde çeşitlilik sağlama amacına yönelik kullanılmasıyla sınırlı kaldığı tespit edilmiştir.