Özet:
Osmanlı Devleti'nde 15. yüzyılın ikinci yarısından 19. yüzyılın başına kadar devlet kontrolünde, el ile veya basit âletlerle yürütülmüş olan küçük ölçekli üretim yapısı, 19. yüzyılla beraber değişmeye başlamış ve kademeli olarak makine üretimine geçilmiştir. Değişen yapısı nedeniyle ihtiyaçları giderek artan ve çeşitlenen ordu ile sarayın ihtiyaçlarını karşılamak üzere devlet tarafından kurulmuş olan Kârhâne-i Âmire / Fabrika-i Hümâyûnlar İstanbul merkezli olmakla beraber, sınırlı sayıda da olsa Anadolu'da da kurulmuştur.Dönemin bilgi ve belgelerine dayanarak, Kârhâne-i Âmire / Fabrika-i Hümâyûnlar'ın kavramsal ve mimari tanımlarının yapılması, ne amaçla kuruldukları ve yönetim şeklinin ortaya çıkarılması hedeflenmekte, Osmanlı Mimarlık Tarihi'ndeki üretim yapıları, üretim biçimi ve anlayışı içerisindeki yerinin tespit edilmesi amaçlanmaktadır.Çalışma süresince elde edilen veriler değerlendirildiğinde, Kârhâne-i Âmire / Fabrika-i Hümâyûnlar'ın 19. yüzyıl öncesinde ordu ve saraya hizmet etmek üzere kurulan devlete ait Ehl-i Hiref Teşkilatı'nın 19. yüzyıldaki makineleşmiş devamı olduğu ve yeniden yapılan devletin birimlerine yönelik hizmet verdiği ortaya konmuştur.
