Yapı ürünlerinde gözlenen kayıpların önlenmesine yönelik bir model önerisi

Abstract

Yapı sektörü, ülke ekonomisinin kalkınmasında önemli yer tutmaktadır. Yapı ürünleri de gelişen teknolojiyle orantılı olarak yapı sektörünün gelişiminde rol üstlenen bileşenlerden biridir. Bu nedenle yapı ürünlerine ve yapı sektörüne yönelik yapılacak çalışmalar gelişim açısından önem taşımaktadır. Yapı sektörünün ilerlemesine engel olabilecek sorunlar ele alındığında organizasyon ve iletişim sorunları, eğitimsizlik, denetleme eksiklikleri, atık oluşumları, ürün kayıpları vb. dikkat çekmektedir. Yapı üretimi ile ilgili konularda birçok konuda çalışma yapıldığı, ancak ürün kayıplarına yönelik kapsamlı ve bilimsel çalışmaların yapılmadığı tespit edilmiştir. Özellikle yapı ürünlerinin hammadde ediniminden atık oluşumuna ya da yok edilmesine kadar geçen süreçlerde hammadde, ürün, enerji, işgücü ve zaman kayıpları oluşabilmekte, bunlar da genel olarak ekonomik ve ekolojik kayıplara neden olmaktadır. Sektör açısından önemli etkileşimlere neden olan kayıplara yönelik çalışma yapılması gerekliliği dikkat çekmiş ve çalışma kapsamı bu doğrultuda oluşturulmuştur. Öncelikle yapı sektöründe oluşabilecek ürün kayıplarının neler olduğunun belirlenmesine yönelik araştırmalar yapılmış, her ürün grubuna uyarlanabileceği düşünülen bir döngü oluşturulmasına karar verilmiş ve kayıpların bu döngü kapsamında belirlenmesi ve önlenmesi için de bir model önerilmiştir.Çalışmanın birinci bölümü olan giriş bölümünde problem tanımlanmış, çalışmanın amacı ve önemi vurgulanmış, sınırlılığı ve yöntemi belirlenmiş ve çalışma ile elde edilecek olan varsayımlar üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde, ürünlerin geçirdiği evreleri tanımlayan döngünün sistem olarak ele alınması nedeni ile sistem ve sistem yaklaşımına yönelik tanımlar ve sınıflandırmalar, kayıpların önlenmesi amacıyla oluşturulacak modele yönelik araştırmalar yapılmış, çalışma yapı içinde kullanılan seramik kaplamalar ile sınırlandırılmış ve oluşturulan modelin uyarlandığı seramikler ile ilgili bilgiler verilmiştir.Üçüncü bölümde, öncelikle yapı üretimine yönelik döngü oluşturulmuş ve bu döngüden yararlanılarak kurgulanan yapı ve ürün döngüleri birbirleriyle ilişkilendirilmiştir. Döngü sistemlerinin oluşturulması ve kayıpların belirlenmesi sonrasında kayıpların önlenmesine yönelik bir model önerilmiş ve öneri modelin açılımı yapılarak her evresi tanımlanmıştır. Dördüncü bölümde ise oluşturulan modelin, çalışmanın birinci bölümünde de tanımlanan sınırlılık kapsamında, seramik kaplamalar üzerinde uyarlaması yapılmıştır. Öncelikle seramik kaplamaların ürün döngüsü oluşturulmuş ve döngü kapsamında oluşan kayıplar, sözlü görüşmeler, alan gözlemleri ve kişisel uygulamalar doğrultusunda belirlenmiştir. Bu belirlemelere dayanarak oluşturulan modelin, seramik kaplamalar üzerinde açılımları yapılmıştır. Oluşturulan modelin İstanbul'da uygulaması devam eden bir şantiyede denemesi yapılmış ve bu model ile bitmiş uygulamalarda kayıp oluşumlarının belirlenebileceği, devam eden ve/veya yeni başlanan uygulamalarda ise kayıp oluşumunun önlenebileceği ya da en aza indirilebileceği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, kayıp oluşumlarının önlenmesi için bir denetleme çizelgesi oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu bölüm sonunda, çalışmada elde edilen veriler değerlendirilmiştir.Çalışmanın beşinci ve son bölümü olan sonuç ve öneriler bölümünde, dördüncü bölümde yer alan seramik kaplama örneği sonucunda modelin her ürün grubuna uygulanabilirliği üzerinde durulmuş, sonuçların değerlendirilmesinden sonra öneriler verilerek çalışma sonlandırılmıştır. Daha önce de ifade edildiği gibi özellikle kayıpların önlenmesine yönelik çalışmaların olmaması nedeniyle çalışmanın bu alanda çalışacak araştırmacılara kaynak oluşturabileceği ve kayıpların önlenmesinde yol gösterici olacağı düşünülmektedir.