Cumhuriyet Dönemi mimarlık üretiminde bir aktör olarak TBMM (1923-1950)

Abstract

Bu çalışmada 1920 ile 1950 yılları arasında, TBMM'nin açıldığı ilk günden itibaren meclis oturumlarının kayıt altına alınması ile oluşan Meclis Zabıt Cerideleri temel alınarak, -inşa-inşaat, mimar, mimarlık, mimari, imar, nafıa, bayındırlık, müteahhit, müteahhitlik, mühendis, ve mühendislik- pratik, meslek ve kavramlarının iktidar aktörleri tarafından nasıl değerlendirildiği/algılandığı/ifade edildiği sorularına cevap aranmaya çalışılmıştır. Söz konusu problemin varlığı, Erken Cumhuriyet Dönemi ile ilgili mimarlık-iktidar ilişkisi anlatılarının genel olarak nesne üzerinden yapılması kabulüne dayanmaktadır.Beş bölümden oluşan çalışmanın, birinci bölüm olan giriş bölümünde, çalışmanın amacı ve çalışmada kullanılan yöntemler açıklanmıştır. Birinci bölümde ayrıca, çalışmanın tarih aralığının, çalışmada kullanılan anahtar kelimelerin, çalışmanın temel kaynağı olan Zabıt Cerideleri'nin nasıl seçildiği, bir başka deyişle problemin fiziksel konstrüksiyonunun nasıl meydana geldiği anlatılmıştır."TBMM'nin Kurulması: Yeni Bir Aktörün Doğuşu, Erkin Yeniden İnşası, İdeolojik Altyapı ve Kuramsal Arka Plan" başlıklı ikinci bölümde, teoride Türkiye'de mutlak/tekil erk olarak kabul edilen TBMM'nin kurulma aşaması ve bu sürecin ideolojik arka planı, kuruluş aşamasında Osmanlı'nın tarihsel varlığını duyurması, TBMM'nin kurumsal yapılanması ve mimarlıkla ideoloji arasındaki ilişki konuları tartışılmıştır."TBMM'nin 1920-1950 Yılları Atasındaki Dönemleri" başlıklı üçüncü bölümünde, çalışma kapsamında incelenilen 30 yıllık süreç içerisinde gerçekleşen TBMM'nin sekiz dönemi sırası ile incelenmiştir. Bu inceleme kantitatif analiz yöntemi kullanılarak yapılmıştır. Çalışma kapsamında belirlenen "inşa-inşaat, mimar, mimarlık, mimari, imar, bayındırlık, nafıa, müteahhit, müteahhitlik, mühendis, mühendislik- anahtar kelimeleri sekiz dönem içerisinde gerçekleşen 2909 birleşim içerisinde sırası ile kullanım sıklığı bağlamında taranmıştır. Anahtar kelimelerin her bir birleşim içersindeki kullanım değerleri toplanmış ve veri toplamı 100 birimi geçen birleşimler çalışma kapsamına alınmıştır. Bu bağlamda, tezin üçüncü bölümünde yukarıda belirtilen yöntemle seçilen birleşimlerin detaylı incelenmesi yapılmıştır. Ayrıca, üçüncü bölümde, TBMM'nin sekiz döneminde kurulan hükümetler ve hükümetlerin hükümet programlarında nafıa/bayındırlık işleri ile ilgili anlatımlar da alt başlıklar altında incelenmiştir.Çalışmanın dördüncü bölümü olan "Değerlendirme" kısmında, çalışma kapsamında incelenilen birleşimlerin kuramsal değerlendirmeleri ve çalışma kapsamında incelenen anahtar kelimelerin, çalışma kapsamına alınan her bir birleşim içerisindeki kullanım şekilleri incelenmiştir. Ayrıca, "Değerlendirme" bölümünde, incelenilen birleşimler içerisinde iktidar aktörlerinin ulusalcılık, bireysellik, Ankara, İstanbul, Osmanlı ve batı konularını nasıl ele aldıkları da değerlendirilmiştir.Çalışmanın beşinci bölümü olan "Sonuç" bölümünde ise, çalışmanın temel problemi olan iktidarın mimarlık pratiklerini nasıl değerlendirdiği/algıladığı sorusuna, çalışma boyunca elde edilen veriler doğrultusunda cevap aranmaya çalışılmıştır.