Çocuk yoğun bakım ünitesi tasarım rehberi ve tasarım destek modeli

Abstract

Mimari Tasarım Doktora Programı kapsamında hazırlanacak doktora tezinde, geniş bir yaş yelpazesinin (1ay-18 yaş), dolayısıyla da çeşitli antropometrik boyutların geçerli olduğu "Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi" tasarımını etkileyen kriterlerin ortaya konulması ve hastane tasarımlarında kullanılabilecek bir tasarım rehberi oluşturulması amaçlanmaktadır. Sağlık yapılarının, kullanıcılara (öncelikli olarak hastalara) kaliteli hizmet verebilmeleri için, genel vaziyet planından en küçük ünitenin yerleşim planına kadar, doğru ilişkilendirilmiş ve ihtiyaçlar doğrultusunda doğru tasarlanmış olması gerekmektedir.Mimari tasarımın her alanında olduğu gibi, özel bir kullanıcıya hizmet veren "Çocuk Yoğun Bakım Ünite"lerinde de tasarıma yol gösterecek kriterlerin ortaya çıkarılması mekanda verimliliği büyük oranda etkiler. Çocuk Yoğun Bakım Ünitesinin verimliliğinin arttırılması için, personel-hasta-ekipman ilişkisinden, ünitenin hastane içerisindeki konumuna kadar her ölçekte incelemeler yapılması gerekmektedir. Günümüzde Türkiye'de bulunan az sayıdaki Çocuk Yoğun Bakım Ünitesinin aksaklıklarının belirlenmesi ve dünyadaki doğru ve yanlış örneklerin araştırılması ve incelenmesi sorunların tam olarak tespit edilmesi, çağdaş bir biçimlenmenin oluşturulması için çok önemlidir.Mimarlık tasarım çalışmalarında sadece fiziksel boyutların değil bilişsel, sosyal ve kişisel özelliklerin de çocuklarla yetişkinlerin iki ayrı toplumsal kategori olarak ele alınmasını gerektirdiği göz ardı edilmemelidir. Ancak ülkemizde, çocuk, genellikle yetişkinin küçüğü olarak görülmekte ve özel tasarımlara gidilmemektedir. Bu çalışmanın amacı, özellikle tıp dünyasında üzerinde yoğun çalışmalar başlatılmış olan Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi için tasarım kılavuzu ve tasarım destek modeli oluşturmaktır. Gelişmiş ülkelerde yeni kurulan hastanelerde zorunlu olan ve ülkemizde de zorunlu olmasına yönelik çalışmalar başlatılmış olan Çocuk Yoğun Bakım Ünitelerini tasarlayan ve kullananların yararlanabileceği bir veri tabanı oluşturmak çalışmanın ana hedefidir.Çalışmada, Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi mekan biçimlenmesi ile ilgili etkenlerin saptanması, irdelenmesi, doğru çözüm yollarının bulunması ve bir model oluşturulması hedeflenmiştir. Hasta yatağı çevresindeki eylemler, ölçüler, ekipmanlar, uluslar arası standartlar ve uygulama örneklerinin araştırılarak, görsel ve fiziksel tasarım kriterleri ortaya çıkarılmıştır. Çocuk Yoğun Bakım Ünitesinde çalışan tıbbi personel ve ünitede tedavi gören ya da görmüş olan hastaların yakınları ile sözlü görüşmeler ve anketler yapılarak elde edilen bilgiler analiz edilmiştir. Ardından analiz sonuçlarının ortaya koyduğu eğilimler ile tez kapsamında incelenen farklı yatak başı üniteleri ile düzenlenmiş yoğun bakım odası alternatifleri karşılaştırılarak Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi Tasarım Destek Modeli önerisi oluşturulmaya çalışılmıştır.Sonuç olarak, ülkemizde kurulması önemli bir ihtiyaç olan ve zorunluluk haline getirilmesi yönünde çalışmalar yapılan Çocuk Yoğun Bakım Üniteleri için, çocuk ve aile odaklı, sağlık personeline tedavide kolaylık sağlayan, hasta yakını için süreci kolaylaştıran çağdaş tasarımlar yapılmalıdır. Bu bağlamda ünitenin konumu, mekansal organizasyonu, birimleri, konfor ve güvenlik koşulları doğru olarak saptanmalı, tasarıma yansıtılmalı ve kullanıcı memnuniyeti en üst düzeyde tutulmalıdır.