Güzelyurt örneğinde, Kapadokya Bölgesi yığma taş konut mimarisinin korunması için bir yöntem araştırması

Abstract

B\ı tezin amacı, Güzelvurt örneğinde, Kapadokya Bölgesi yığma sistem taş konutların korunmasında bir yöntem oluşturmaktır. Tezin izlediği yol, yöresel konut mimarisinin oluştuğu sosyal ve fiziksel çevrenin incelenmesi ve yığma taş konutların mimari özellikleri, bozulma durumları açısından çözümlemelerinin yapılarak, çağdaş koruma olgusu ve korumada bölgesel ve ülke ölçeğinde sorunlar doğrultusunda kuramsal ve uygulama açısından koruma ölçütlerinin belirlenmesidir. Tez altı bölümden oluşmaktadır: 1. Bölümde, Kapadokya Bölgesi ve GUzelyurt fiziksel ve tarihsel özellikleri açısından incelenmiş ve yöresel konut mimarisinin oluştuğu çevre coğrafi özellikler ve tarihsel gelişim içinde tarihsel, sosyo ekonomik ve demegrafik yapı olarak ortaya konulmuştur. 2. Bolünde, Kapadokya Bölgesi yöresel Konut Mimarisi olgusu ve sınırları, oluşumunu belirleyen fiziksel ve sosyal etkenler doğrusunda tanımlanmıştır. Bu konutların Anadolu konut mimarisi içindeki yeri. yakın ve uzak çevrelerden gelen eş ve derinzamanlı etkiler altında karşılaştırmalı olarak ortaya konulmuştur. 3. Bölümde, Gttzelyıırt yerleşim dokusu ve konut mimarisi ayrıntılı olarak çözümlenmiştir. Yerleşim dokusu çözümlemesi yapılırken, yapılar ve yol dokusu olarak ikiye ayrılmıştır. Yapılar da, sivil, teknik ve ekonomik, dinsel olarak ayrılarak incelenmiştir. Konut mimarisi çözümlemesinde, Güzelyurt' ta yeralan kayaoyma. kayaoyma+yığma sistem taş ve yığma sistem taş konutlar incelenmiş ve yığma sistem taş konutların konum planı ölçeğinde plan özellikleri, cephe özellikleri, yapım sistemi özellikleri açısından çözümlemesi yapılmıştır. Bölüm sonucunda, bu çözümlemeler doğrultusunda. GUzelyurt yöresel konutlarının Kapadokya Bölgesi yöresel konut Mimarisiyle karşılaştırılması yapılmıştır. 4. Bölümde, Güzelyurt yöresel konut mimarisi koruma sorunları, konutların bozulma nedenleri ve şekillerine bağlı olarak ortaya konulmuştur. Bozulmaların nedeni olan fiziksel ve sosyal etkiler, doğal olayların oluşturduğu nedenler, insana bağlı nedenler ve sosyal, ekonomik, yönetsel yapıda değişimler doğrultusunda incelenmiştir. Bunlara bağlı olarak ortaya çıkan bozulma seki ileri, biçimsel ve yapısal olarak çözümlenmiştir. Bu bölümün sonucu olarak, Güzelyurt ve Kapadokya Bölgesi konutlarında uygulanabilir olan ve bozulmaların çözümlenmesinde kullanılabilir, önsel bir çalışmayı içeren "Bozulma Durumu Saptama Tablosu" oluşturulmuştur. ° 5. Bölümde, Çağdaş anlamda Koruma gelişiminde ve yaygınlaşmasında etkili olan uluslararası toplantılar, alınan kararlar ve örgütler incelenmiştir. bu doğrultuda çağdaş koruma olgusu ortaya konmaya çalışılmıştır. Ayrıca çağdaş koruma kavramı doğrultusunda uygulamalarda kullanılan teknik ve yöntemlerden. inceleme konumuza uygun olarak kargir yapılarda taşıyıcı sistem ve malzeme korunmasında kullanılan teknik ve yöntemler incelenmiştir. Çağdaş koruma olgusunun Türkiye' ye yansıması ve ülkemizin yasal, yönetsel, ekonomik, kültürel, feknik-feknolojik gerçekleri doğrultusunda oluşan sorunlar irdelenaistir. b. Bolünde, Gttzelyurt örneğinde yöresel konut mimarisinin korunmasında, 3. bölümdeki. konutların biçimsel ve yapısal çözümlemeleri doğrultusunda oluşturulan "Korunması Gerekli Değerler" belirlenmiştir. Bu değerler, 4. Bölümdeki "Bozulma Durumu Çözümlemeleri " ile birlikte irdelenerek. konutlar için "Koruma önceliklerinin Saptanmasında" kullanılacak bir yöntem oluşturulmaya çalışılmıştır. Daha önce geliştirilmiş kuramsal yaklaşımlar ve konutların bozulma durumları birlikte ele alınarak, yapılacak müdahalelerin derinliği ile ilgili ölçütler belirlenmiştir. çağdaş koruma kavramı ve ülkemiz açısından koruma sorunları doğrultusunda yöresel konutların korunması için yasal. örgütsel, ekonomik vf kültürel-eğitsel acıdan öneriler geliştirilmiştir. Konutların korunması için geliştirilen kuramsal yaklaşımlar doğrultusunda, kent ölçeğinde ve yapı ölçeğinde "Koruma ölçütleri" oluşturulmuştur.