Kırsal ve kentsel ölçekte geleneksel Trakya konutlarının incelenmesi ve çağdaş kullanımlara uyarlanması için bir yöntem araştırması

Abstract

Batı toplumlarında, 19. yüzyılda endüstri devrimiyle başlayan ekonomik, toplumsal ve kültürel değişım,kentlerin fiziksel yapısında yeni biçimlenmeler ve değişimi zorunlu kılmıştır. Avrupa'nın belli bir süreç içinde yaşadığı ekonomik ve kültürel değişim sonucunda gelişen kentleşme olayı ülkemizde aynı yüzyıl içinde konut politikasında uygulanmaya başlayan değişikliklerle hissedilmeye başlanmıştır. Sanayileşme ise ancak Cumhuriyet döneminin başlangıcında,politik etkinliğin arttırılması ile özellikle büyük kentlerin çevresi ve anayolların çevresinde gelişme göstermiştir. Trakya yöresinde özellikle son yıllarda gelişen sanayi, hızlı kentleşmeyi zorunlu kılmış,köylerden kentlere artan göç,gelişen nüfus ve konut stokundaki artışlar,yaşamlarını sürdürmeye çalışan geleneksel konutları tehdit etmeye başlamıştır.Bu süreç karşısında öncelikle yapılması gereken,yaşamlarını yitirmekte olan bu kültür değerlerimizin yok olmadan kısa bir süre önce belgelenmesidir. Ancak önemli olan sadece belgelemek değil,özgün özelliklerini korumak ve yeni işlevler vererek çağdaş kullanımlara uyarlamaktır. Teorik olarak bu konutların tescil edilmiş olanları belli tekniklerle yenilenip korunması gerekirken,pratikte yapılan uygulamalar sonucu ortaya çıkarılan yapıların artık özgünlüğünü kaybetmesi,sonuçta bu yöntemin de yok oluş sürecini durduramadığım göstermiştir.Ancak yeni bir koruma politikasının geliştirilmesi ve uygulanmaya başlaması bu süreci durduracaktır. Bu çalışmada, öncelikle kırsal ve kentsel ölçekteki geleneksel konutların saptanması ve özelliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. İkinci amaç ise geleneksel konutların hızla yok olmalarına neden olan problemleri saptayarak çağdaşlaştınlmalan için bir model geliştirmektir. Çalışma kapsamında,Trakya yöresinin seçilmesindeki neden ise.Anadolu topraklarında dağınık olarak çeşitlilik gösteren geleneksel yapı türleri ve yapım tekniklerinin Trakya bünyesinde tümünün barınması ve Türkiye geneliyle aynı çeşitliliği göstermesidir.Trakya'da ovaların yanısıra ormanlar,deniz kıyısında yer alan yerleşmelerin yanında dağlık alanlardaki yerleşmeler,büyük sanayi kentleri ve kırsal yerleşmeler gibi çok çeşitli yaşam ve üretim biçimleri bir arada bulunmaktadır.Bu koşullar ise problemin kapsamını ve üretilecek çözümün uygulama alanlarını doğal olarak genişletmektedir.Bu nedenle yöre ölçeğinde elde edilecek çözüm ülke ölçeğinde kullanılabilecektir. Bu tezin kapsamında ele alman çalışma,giriş,beş bölüm ve sonuç bölümünden oluşmaktadır. 1. Giriş bölümünde, çalışmanın amacı ve kapsamı ile inceleme alanı tanıtılmıştır. 2. bölümde, Trakya'nın coğrafi yapısı,tarih öncesi uygarlıkları ve Trakya'ya adını veren Traklar ile günümüze kadar süre gelen dal örgüsü yapı geleneği,ve bu teknikle yapılmış yöresel mimari örnekleri anlatılmıştır. 3bölümde,Trakya konutlarının biçimlenmesinde belirleyici olan sosyokültürel ve sosyoekonomik faktörler ile değiştirici rol oynayan, coğrafi koşullar ve yerel malzemenin, geleneksel konutun yapısal ve mekansal biçimlenmesinde oynadıktan rol ve farklı kültürlere ait konut geleneği ile geleneksel konut mimarimizin etkileşimi anlaşılmıştır. 4bölümde,geleneksel Türk evinin genel karakteristikleri ve mekan düzeni ile kırsal ve kentsel alanlardaki Trakya evlerinin genel karakteristikleri ve mekan düzeni karşılaştırılmıştır. 5.bölümde,incelenen alanlardaki geleneksel ve yöresel Trakya konutlarının,yapım tarzı,plan ve cephe düzenleri anlatılmış ve değerlendirmeleri yapılmıştır. 6. bölümde ise, geleneksel ve yöresel Trakya konutlarının korunması ve çağdaş yaşam koşullarına uyarlanabilmesi için uygulamada ortaya çıkabilecek sorunlar ve çözüm için öneriler anlatılmış, ayrıca kırsal ve kentsel Trakya evlerinden tekil,sıra,ikiz ve bitişik konumda olan evler için birer uygulama örneği verilmiştir 7. Sonuç bölümünde ise,kökeni tarih öncesi dönemlere dayanan yöresel yapı geleneğinin,yöresel özellikteki konutlara etkisi üzerinde durularak, daha çok iklimsel faktörlerin etkisiyle şekillenen yöresel Trakya konutlan ile sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik yapının gelişimi ile biçimlenen geleneksel Trakya konutlan Türk evinin gelişim sürecindeki yerine konularak benzeyen ve ayrılan özellikleri ortaya konulacaktır