Salonların hacim akustiği yönünden değerlendirilmesinde akustik koşul dağılımlarının öneminin ortaya konması ve irdelenmesine yönelik bir yaklaşım

Abstract

Konser ve konferans salonları gibi akustik açıdan önemli bulunan hacimlerin olumlu akustik özellikler taşıyabilmesi için, gerek tasarım gerekse değerlendirme aşamasında dikkate alınması gereken akustik ölçütler konusunda uzun yıllardır süregelen oldukça kapsamlı çalışmalardan söz edilebilmektedir. Bilimsel ve teknolojik gelişme arttıkça iyi akustik özellikleri tanımlayabilecek parametreler üzerine daha geniş kapsamlı, derinlemesine araştırmalar yapılmaya yönelinmiştir. Öte yandan, akustik parametrelerin hacim içindeki dağılımı konusu, üzerinde yeterli düzeyde çalışılmayan bir alan olarak kalmıştır. Oysa, hacimlerde yayınıklık ya da düzgün yayılmışlığın sağlanması, akustik parametreler konusunda yapılan çalışmaların ve elde edilen sonuçların geçerliliği konusunda bir ön koşul durumundadır. Bir başka deyişle, hacimlerin akustik yönden değerlendirmelerinin yeterliliği, parametrelerin doğru saptanması ve irdelenmelerinin yanı sıra, bunların dağılım durumlarının da (düzgünlüklerinin) ortaya konmasına bağlıdır. Bu sav doğrultusunda bu çalışmanın amacı, "Hacim akustiği açısından önemli ortamlarda, akustik koşul dağılımlarının hacim içindeki durumlarının/düzgünlüklerinin saptanması ve parametreler arasındaki dağılım ilişkilerinin ortaya konulması" olarak belirlenmiştir. Belirlenen bu amaca yönelik olarak yapılan tez çalışması, beş ana bölüm ve eklerden oluşmaktadır. Bölüm l'de, bir hacmin akustik açıdan tanımlanması ve değerlendirilmesine yönelik olarak geliştirilen çok sayıda ölçüt olduğu, buna karşın ölçütleri ortaya koyan çalışmalar arasındaki kopukluklar nedeni ile, akustik değerlendirmeler açısından tam bir görüş birliğine ve tutarlılığa ulaşılamadığına değinilmiştir. Ayrıca, hacimlerdeki yayınıklığın, akustik değerlendirmelerde bir ön koşul durumunda olması gerekliliği ve akustik ortamlarda düzgün dağılımın çoğunlukla sağlanamadığı görüşü ortaya atılarak, bu konuya tez kapsamında yapılan çalışmalarda açıklık getirileceği belirtilmiş ve tezin amacı ortaya konulmuştur. Bölüm 2'de hacimlerde akustik değerlendirmelerin gerçekleştirilebilmesi ile ilgili çalışmalardan tezin amacına yönelik olanlara yer verilmiştir. Önemli hacim akustiği parametreleri konusunda bilgiler, hacimleri akustik açıdan tümü ile değerlendirmeye yönelik yöntem ve sistem arayışları ve akustik koşulların ölçülmesine yönelik yöntem ve sistemler bu bölümde yer almıştır. Ayrıca, öznel ve nesnel değerlendirmeler arasındaki ilişkileri ortaya koymaya yönelik çalışmalar ile hacim akustiği simülasyon programları ile ilgili bilgilere de kısaca değinilmiştir. '"' XXIVBölüm 3'de, hacimlerdeki akustik koşul dağılımlarının irdelenmesine yönelik olarak yapılan bu tez çalışmasında ortaya konan yöntem yer almaktadır. Ayrıca, çalışmada kullanılmak üzere saptanan, hacim, kaynak, alıcı tip ve özellikleri ile inceleme kapsamına alınacak hacim akustiği parametreleri, frekanslar ve simülasyon kabulleri de bu bölümde sunulmaktadır. Bölüm 4'de, akustik koşul dağılım biçimlerinin irdelenmesi ve bunların sonucunda ortaya çıkan bulgular yer almaktadır. Akustik koşulların inceleme ve değerlendirilmesi, mekanda, zamanda, noktada dağılımların irdelendiği üç alt bölümde gerçekleştirilmiştir. Mekanda dağılım incelemeleri, parametrelerin yeterli sayıda dinleyici konumundaki durumlarının incelenmesi sonucunda, hacmin genelinde değişik bölgeler arasındaki dağılım durumunun ortaya konmasına, zamanda dağılım incelemeleri, hacim içinde sesin doğma, gelişme ve sönme evrelerinin istenilen biçimi gösterip göstermediğinin incelenmesine, noktada dağılım incelemeleri ise, hacmin içindeki her bir dinleyici noktasındaki akustik parametrelerin, birbirlerine göre uygun değerlerde olup olmadığının araştırılması sonucunda, hacmin içindeki olumlu ve olumsuz dinleyici bölgelerinin belirlenmesine yöneliktir. Bölüm 5'de tez kapsamında yapılan çalışmalardan elde edilen sonuçların genel bir değerlendirilmesi yapıldıktan sonra, hacimlerde dinleyici noktalan arasında akustik parametre dağılımları açısından belirgin ayrımların bulunduğu, bu ayrımların hacmi büyüklüğüne, geometrisine bağlı olarak değiştiği, ayrıca akustik parametrelere göre de dağılım düzgünlüklerinin farklılık gösterdiği saptanmıştır. Böylelikle, bu çalışmanın çıkış noktası olan parametre dağılımlarının akustik açıdan göz ardı edilemeyen önemde olduğu, yani dağılım düzgünlüğü belirtilmemiş akustik değerlendirmelerin yetersiz olacağı savının geçerliliği kanıtlanmıştır. Ekler bölümünde ise, inceleme ve değerlendirmelerde yararlanılmış, hacim akustiği simülasyon programı, konu ile ilişkili yan araştırma sonuçları, kimi kuramsal bilgiler, grafik ve tablolar sunulmuştur.