Özet:
Osmanlı Mimarisini en önemli yapılan olan Sinan Dönemi camileri aradan geçen zamana dayanamayarak birçok özelliklerini yitirmeye başlamışlardır. Bu özelliklerin en önemlilerinden i kalemisleridir. Her afette, yıkılmada oluşan bozulmalara restorasyonlar ve onarımlar asında özellikle iç mekanlarında oluşan bozulmalar eklenince Sanat Tarihi ve Mimarlık Tarihi açısından devrin iç mekan etkisini tanımlamada ve yorumlamada önemli ipuçları olan Lemislerinden günümüze pek azı ulaşabilmiş diğerleri gibi dönüşü olmayan kayıplar bölümüne eklenmiştir. Tez kapsamında son 15 yılda yapılan kalemisi restorasyonları karşılaştırılmalı olarak incelenmiş kararlar, uygulama teknikleri ve sonuçları gözden geçirilmiştir. Birinci Bölümde kalemislerinin Osmanlılara kadar olan gelişimi incelenmiş Klasik Dönem ^si Osmanlı Camilerindeki kalem işleri, teknikler, motifler ve kompozisyonlar karşılaştırılmıştır. Günümüze kalan örnekler belirlenmiştir. İkinci bölümde tezin araştırma alanına giren Edirne Selimiye Camii, Eminönü Rüstempaşa mü, Şehzade Mehmet Camii ve Üsküdar Atik Valide Camii Kalemisleri incelenmiştir. Bu camilerdeki Kalemisleri mimari ögelerdeki yeriyle ele alınmış, çıkan bulgular devirler ve tekniklerle motif ve kompozisyon özellikleri saptanarak katalog olarak sunulmuştur. Katalogda alan yapıların yerinden alınan belge niteliğindeki detay fotoğrafları ile çizimler kullanılmıştır. üçüncü bölümde ise yapıların birbiriyle olan ilişkilerini anlayabilmek için kendi içlerinde bir değerlendirme yapılmış benzer yanlan, ayrılan yerleri ile devir özellikleri incelenmiştir. Dördüncü bölümü oluşturan değerlendirme bölümünde katalogu yapılan camiler kendi şehirlerindeki diğer yapı örnekleri ve diğer sanat dallan ile karşılaştırılarak özellikle Klasik temdeki sanat ilişkilerinin ve sanatçıların etkileri araştırılmıştır. Burada özellikle Klasik neme damgasını vuran Şahkulu ve Kara Memi gibi Sarayın nakkaşbaşılarının sanat eserindeki etkileri incelenmiştir. Sonuçta bu yapılardaki kalemislerinin mimari öğelerle beraber dağılım şekilleri ve farklılıkları belirlenmiştir.
