Özet:
Bu doktora tez çalışmasının genel çerçevesi yedi ana bölümden oluşmaktadır. Bölümleri oluşturan her bir ana başlık ise kendi içinde alt bölümler oluşturacak şekilde düzenlenmiştir. Tezin içeriksel olarak tanımlandığı konu başlığından hareketle, birinci bölüm içinde temanın hareket noktasını belirleyecek olan "sorun, amaç, önem, varsayım, sınır ve yöntem" gibi kavramların çalışma içindeki nitelik ve etki alanları açıklanmıştır. Böylece, araştırmanın hangi evreleri takip ederek, sonuca gidebileceğinin kriterleri de ortaya çıkmıştır. İkinci bölümde, tez konusunun asal bileşenlerinden biri olan Diyarbakır kentinin tarihsel süreçten günümüze değin geçirmiş olduğu evreler analitik bir yaklaşımla ele alınarak Güneydoğu Anadolu Projesi içindeki konumu ve tarihi irdelenmiştir. Tezin üçüncü ana bölümünü oluşturan "Güneydoğu Anadolu Projesi", tüm yönleriyle ele alınarak, ülke ve bölge düzeyindeki etkileri belirlenmiştir. GAP Proje'si sonuçlan itibariyle salt ekonomik boyutla sınırlı olamayıp, kentsel ve toplumsal yapıyı yeni bir forma doğru yönlendireceği yargısı hakimdir. Bu da, beraberinde kaçınılmaz olarak mevcut veya iskana açılacak alanlarda yeni bir konutlaşma hareketini ortaya çıkaracaktır. Dördüncü bölümde ise gelişme ve yeniden yapılanma süreçlerini aşmış ya da aşma sürecinde olan ülkeler içinde, bölgesel kalkınma projesi örneği (Mısır- Asvan Baraj Projesi) bağlamında, konuta yaklaşım ve sunum politikaları irdelenmiştir. Bu bölgesel kalkınma proje bağlamında, ekonomik ve toplumsal yapı verilerinin kentleşme sürecindeki etkilerinin nasıl kullanıldığı ve hangi politikalarla desteklendiğini ortaya çıkarıp, konut ve yerleşime nasıl yansıtıldığım nesnel koşullarıyla beraber anlaşılmaya çalışılmıştır. Beşinci bölümde, GAP Bölgesi sulama etki alam içine girecek olan Diyarbakır kentinin, mevcut kentleşme sürecinin kronolojik yapısı incelenerek, kentleşmede yer almış olan resmi ve gayrı resmi güçlerin konutlaşma üzerindeki etkileri tariflenmiştir. Altıncı bölümde ise, şu ana kadar nitelik ve içerikleri açıklanmış olan bölümlerden elde edilen sonuçlar, etkileri itibariyle filtre edilmiştir. Böylece, kent özelinde ele alınmış olan ve de Diyarbakır' m mekansal tasarımında belirleyici olacak sosyal, ekonomik, kültürel ve fiziki gibi etmenlerin mevcut nitelik ve etkilerinin boyutları ortaya çıkarılmıştır. Yedinci bölümde, altıncı bölüm ve öteki beş bölümde ortaya çıkabilen sonuçların, bölge ve Diyarbakır kenti üzerinde tasarım kriterleri bağlamında yapacağı etkilerin makro düzeylerde irdelenerek, sonuç ve öneriler paketi ortaya konulmuştur.
