Özet:
Birinci bölümde, tez çalışmasının amacı ve kapsamı tanımlanmış, çalışma yönteminde izlenecek yaklaşım sistematiği irdelenmiştir. Bina-koruma-finans arakesitinde bir problem alanı üzerinde geliştirilen tezin amacı, geleneksel sivil mimarinin sosyo-kültürel ve mekansal işlevsellik bağlamında sürekliliğinin sağlanarak korunması İçin alt ve üst yapı planlama kararlan, örgütlenme ve finansmanı kapsayan bir model oluşturmaktır. Tez, veri toplama, analiz, sentez, değerlendirme, sonuç aşamalarına göre oluşturulmuştur. İkinci bölümde, konutun tarihsel gelişimi ve bu gelişim içinde mekansal değişimi literatür araştırması ile incelenmiş, konut fonksiyonlarının zamanla geliştiği ve değiştiği belirlenmiştir. Geleneksel sivil mimari ürünlerin oluşum ve değişim süreci irdelenmiştir. Üçüncü bölümde, Türkiye'deki geleneksel konut dokusunun eskime nedenleri araştırılmış, geleneksel dokuların yokoluşunu hızlandıran değişim kriterleri, sosyal, foksiyonel ve fiziksel değişim ile ekonomik eskime olarak saptanmış ve bu değişim dinamikleri, kullamcı-konut özelinde incelenmiştir. Dördüncü bölümde, koruma anlayışının Avrupa' daki tarihsel gelişimi ve seçilen yedi Avrupa ülkesinde izlenen koruma modelleri incelenmiştir. İncelenen ülkelerdeki korumaya ilişkin organizasyon şemaları oluşturulmuştur. Beşinci bölümde, mevcut koruma mevzuatına göre Türkiye'de koruma anlayışı, devlet politikası, rol alanlar ve finans bağlamında incelenerek eleştirisi yapılmış ve organizasyon şeması oluşturulmuştur. Altıncı bölümde, Türkiye'deki koruma anlayışının uygulamadaki örneklerini araştırmak amacıyla, İstanbul Tarihi Yanmadası'nda, Fener ve Zeyrek Bölgelerinde, kırsal yerleşim alanı olarak da Safranbolu Bölgesi'nde alan çalışması yapılmıştır. İlk beş bölümde literatür araştırmalarına dayanarak yapılan analizlerin tezin koruma modeli oluşturma amacına yönelik olarak alan çalışması ile irdelenmesine çalışılmıştır. Planlama kararlan, örgütlenme ve finans bağlanımda mevcut sistemdeki aksaklıklar belirlenmiştir. Yedinci bölümde, literatür çahşmalan ve alan çalışmalarının değerlendirilmesi sonucunda, Türkiye için yeni bir koruma modeli oluşturulmuştur. Model, problemin, ölçek, içerik, davranış, zaman boyutu irdelenerek planlama ve sürece ilişkin olarak oluşturulmuştur. Modelde yer alacak kurum ve kuruluşlar ile finansmanın organizasyonuna ilişkin veriler de tanımlanmıştır. Sekizinci bölümde, çalışmanın önemi belirtilerek genel değerlendirme yapılmıştır.
