Bir tasar ölçütü olarak dersliklerde görsel konfor ve optimum enerji kullanımı için bir yaklaşım

Abstract

Okul yapılarında, eğitim açısından, en önemli ve genel fiziksel mekanlar, dersliklerdir. Dersliklerin ana işlevi, öğrencilerin başarılarının istenen düzeyde olması ve sağlıklarının sürekliliği için, fizik ortam öğeleri açısından konforlu ortamı sağlamaktır. Derslikler, çeşitli görsel eylemlerin gerçekleştirildiği mekanlar olduğundan, fizik ortam koşullarından biri olan görsel konforun sağlanması, öncelikle önem taşıyan bir konudur. Dünyada ve ülkemizde, aydınlatmada harcanan enerjinin büyüklüğü nedeniyle, özellikle, derslik gibi uzun süreli ve gün boyu kullanılan hacimlerde, optimum enerji kullanımı da önem verilmesi gereken bir konudur. Bu çalışmada amaç, derslik aydınlatma tasanmınm ölçütlerinin belirlenmesi, optimum enerji kullanımının derslikler açısından değerlendirilmesi ve dersliklerin görsel konfor ve optimum enerji kullammma uygunluğunu ölçecek bir değerlendirme yönteminin, bir yaklaşımın geliştirilmesidir. Bu çalışma, dokuz ana bölüm ve bir ek bölümünden oluşmaktadır. Bölüm 1 'de, genel olarak, çalışmanın amacı ve kapsamı belirtilmiştir. Bölüm 2'de, eğilimin genel tanımı ve önemine değinilmiş, ülkemizde eğitim sisteminin genel yapısı ve ortaöğretim kurumlan anlatılmıştır. Bölüm 3'te, derslik tasarımında, mimari tasarım ve uygun fizik ortam koşullarının yaratılması yönünden gereken temel ölçütler belirtilmiştir. Bölüm 4'te, derslik aydınlatmasınm önemine değinilerek, dersliklerde görsel konfor koşullan açıklanmıştır. Görsel konfor koşullarını sağlamaya yönelik, doğal ve yapma aydınlatma düzenleri anlatılmıştır. Bilgisayar kullanılan dersliklerde aydınlatma düzenlerine ilişkin temel bilgiler verilmiştir. Bölüm 5'te, dünyada ve ülkemizde toplam elektrik tüketimi içinde, aydınlatmanın payı belirtilerek, aydınlatmada optimum enerji kullanımı açısından genel etkenler açıklanmıştır. Bölüm 6'da, yapılan literatür araştırması sonucunda elde edilen, dünyada ve ülkemizdeki görsel konfora yönelik çalışmalar ile optimum enerji kullanımı konusunda yapılan çalışmalar irdelenmiştir. Bölüm 7'de, seçilen tip derslik hacminde, görsel konfor ve optimum enerji kullanımına yönelik olarak, doğal ve yapma aydınlatma düzenleri ile gümşığı ve lamba ışığının birlikte kullanıldığı bütünleşik aydınlatma düzenleri ele alınmıştır. Belirlenen gün ve saatlerde, hacim içinde sağlanan gümşığı aydınlık düzeyi değerleri verilmiştir. Ayrıca, derslik aydınlatması için uygun, değişik yansıtıcı ve yayıcı özelliklerine sahip, aydınlatma aygıtları seçilerek, tip derslik hacrninde on ayrı aydınlatma düzeni kurulmuştur. Bu düzenler, görsel konfor etkenleri olan aydınlığın niceliği ve aydınlığın niteliği ile enerji harcaması yönlerinden değerlendirilmiştir. Bölüm 8'de, görsel konfor ve optimum enerji kullanımı yönlerinden en iyi sonucu veren, aydınlatma düzeninin uygulamadaki durumunu incelemek amacıyla, bir alan çalışması gerçekleştirilmiştir. Seçilen derslikte, mevcut ve öneri aydınlatma düzenleri, ölçme ve anketlerle İncelenerek, değerlendirilmiştir. Bölüm 9'da, aydınlığın niceliği, aydınlığın niteliği ve enerji harcaması ile ilgili değerlendirmeler sonucunda elde edilen verilerin, dersliklerde, görsel konfor ve optimum enerji kullanımına ilişkin bir yaklaşım oluşturduğu vurgulanmıştır.