Özet:
Osmanlı Hanedan ailesinin dört yüzyıllık konutu Topkapı Sarayı Haremi, Osmanlı hükümranlık yapısını kavramak için önemli örneklerden biridir. Ancak yapılanma süreci, kullanıcısı ve oluşumundaki kullanıcı tercihleri konusunda kesin bilgilere ulaşılamaması harem hakkındaki araştırmalar için olumsuzluklar yaratmaktadır. Bu çalışma haremi farklı bir bakış ile üç temel adım üzerinden giderek yeniden okumayı amaçlamaktadır. İlk adımda "mimarlık görsel bir iletişim aracıdır" temelinden yola çıkılır. Osmanlı yaşadığı konutu temel yaşam gerekleri için kullanırken, aynı zamanda Osmanlı hükümranlığının sergilenişine hizmet verecek bir iletişim aracı olarak da kullanmıştır. Hükümranlığın temel kavramlarından 'meşruiyet' ve onun imgesel gereklilikleri üzerine inceleme Osmanlı imgesel iktidar programı ile bu yapı içindeki mimari programın, saray içi ve dışında farklı işaretler kullanan çok katmanlı yapışım göstermektedir. Bu nedenle ikinci adımda saray içi iletişim kuran 'harem'in okunmasında araç olarak yine saray içindeki bir başka görsel iletişim ortamı 'tasvirler' kullanılmıştır. Burada 'Osmanlı'ya kendi içinden kendi yorumu ile bakmak' hedeflenmiştir. Tasvir ortamındaki incelemede iki ortam arasındaki benzerlikler nedeniyle belirgin bir örnek seçilmiş ve Arifi'nin Süleymanname'si üzerinde çalışılmıştır. Mimari ortama dönüldüğünde tasvir kurgusu temel yaklaşımı oluşturmaktadır: İletişimde anlatım kalıplarının kullanımı, asıl mesaj m kalıplar içindeki fark ile aktarımı, mekan ifadesinde kişi- eylem ilişkisi ve bu ifadenin zamansal boyutu. Böylelikle, mimari ortam yem kavramlarla tekrar kurulmuş ve Topkapı Sarayı haremi 'farklı okumalarla iletişim kurma imkanı sağlayan yüzeyler ve işaretler haline dönüşmüştür. Osmanlı hanedan ailesi tarafından üretilen-kullanılan-denetlenen iki görsel iletişim ortamı üzerindeki karşılaştırmalı inceleme, Osmanlı hükümranlığının sergilenişi için ortak bir iletişim dili kullanıldığı savından hareket ederek, Topkapı Sarayı haremini modern bir bakış altında çözümlemek yerine, onu kendi içinden ve kendi yorumuyla yeniden okumayı sağlamıştır.
