Türkiye'deki termal turizm tesislerinin planlama ve tasarım ilkelerine ilişkin bir model önerisi (Çanakkale örneği)

Abstract

Termal sularla ilgili balneolojik arastırmaların ısıgında, eski Roma döneminden beri kullanılagelen, aslında turizm ve konaklamanın da temelini ve ilk örneklerini olusturan kaplıcalar ve uygulamaları, gelismis konaklama sistemleri olan otellerle birleserek "termal turizm tesisleri"adı altında turizm literatürüne girmistir. İngilizce zindelik anlamına gelen "wellness" veyaklasık olarak kaplıca anlamına gelen "spa" kelimeleri uluslararası tanımlanmıs deyimler haline gelmistir. "Spa&wellness" otelleri termal turizm tesislerinin programlarını günümüzün anlayışlarına göre zenginlestirip gelistiren yeni bir boyut olarak karsımıza çıkmıstır. Bu boyutun Türkiye'nin nitelik ve nicelik olarak zengin termal turizm potansiyelini değerlendirme yönelik kullanılmasıyla olusacak termal turizm bölgelerinin ve tesislerinin,uygun ve dogru planlanması durumunda turizmi yıl geneline yaymak ve gelirini iki katına çıkartmak kuskusuz olanaklıdır. Ülkemizde bu konsepte iliskin gerek yeni olusan gerekse geleneksel tesislerin sorunları ve yönlendirilme gereksinimleri saptanmıstır. Mevcut geleneksel kaplıca tesislerinin mekan standartları ve hijyen kriterlerinin düsük olduğu gözlemlenmiştir. Termal turizm tesislerinin makro ölçekte çevreye uyumunda sorunlar yasanmakta, koruma alanı sınırlarına yeterince uyulamamaktadır. Ayrıca, tesislerin günümüzdeki yeni anlayıslarla sekillenmeleri kaçınılmaz olmus, "spa&wellness" gibi kavramların mikro planlama programlarına dahil olması bilinçli ya da bilinçsiz uygulamalarla sektörü yönlendirmeye baslamıstır. Bu yeni anlayısla sekillenen ve programı agırlasan termal turizm tesislerine yönelik, planlama kriterlerini ortaya çıkartan, makro planlamadan mikroplanlamaya kadar olan asamaları irdeleyen, rol alanların belirlenmesi ve yönlendirilmesi amacı tasıyan bir tasarım kılavuzuna gereksinim vardır.Bu mimarlık tezinde konuya tasarımcı gözüyle bakılarak dünya genelinde mevcut termal turizm tesislerinin irdelenmesi ve konuyla ilgili yeni gelismelerin belirlenmesi yoluyla,kullanıcı ve isletmeciler için yeni ve güncel bilgiler üretilmis, planlama ve tasarım ilkelerine ilişkin bir model önerisi gelistirilmistir. Modelde, termal turizm tesis tasarımının makro vemikro ölçekteki asamaları rol alanlarıyla birlikte irdelenmis ve ülkemize özgü termal turizmtesis türleri belirlenmistir. Ardından bu modelin Türkiye'nin önemli bir cografi konumundayer alan, zengin ve degerlendirilmemis termal su potansiyeline sahip Çanakkale'de Uygulanmasının mimarlık bilimi ve genel bilgilendirme çerçevesinde gerçekleştirilebilecek kısmına ait çalısmalar yapılmıs ve disiplinler arası koordinasyonla bölgede termal turizmingelisimi için yapılacak çalısmaya ısık tutulmustur.