Özet:
Evlerden kaynaklanan zararlı atıklar depolandıklarında yeraltısulan kirletmekte ve depo gazlarında istenmeyen zararlı bileşiklerin bulunmasına neden olmaktadır. Ayrıca evsel zararlı atıklar toplama ve taşıma esnasmda da birçok zararlar verebilmektedirler. Bu tür atıklar 80'lerden beri dünyada birçok ülkede ayrı olarak toplanmaktadır. Ayrı olarak toplama ve bertaraf etme işi giderek yaygınlaşmakta ve gerekliliği anlaşılmaktadır. Dünyada yapılan araştırmalar bu atıkların genel evsel çöplerin içinde %1 civarına kadar erişebildiğini göstermiştir. Ülkemizde bazı şehirlerde yapılan çalışmalarda da benzer sonuçlar elde edilmiştir. 1994-95 arasında İstanbul'da yapılan araştırmada, evsel zararlı atık oranı %0.89 olarak bulunmuştur. Bu oran küçük bir rakam gibi görülmekle birlikte, zararlılık boyutları ile evsel atıklar gibi göz ardı edilmeden emin bir biçimde bertarafı gerektirmektedir. Şehir genelindeki günlük toplam evsel zararlı atık miktarı azımsanmayacak miktardadır. Bu çalışmada İstanbul evsel zararlı atıklarını toplama/taşıma ve bertarafını içine alan en uygun yönetim seçeneği çeşitli projeksiyonlar için araştırılmıştır. Bu amaçla lineer programlama ve mixed integer tekniklerini birlikte kullanan bir karar verme/yönetim amaçlı paket programı kullanılmıştır. Çalışma için oluşturulan geokodlu İstanbul yol haritasının yüklendiği programda oluşturulan üretim, nakliye ve bertaraf ile ilgili sahalar ve toplama/taşıma hatları üzerinde, görsel olarak taşıma kapasiteleri elde edilmiştir. Ayrıca saha ve hatlara ait maliyetlerin yüklenmesi ile minimum maliyeti temin edecek yoldan geçen hatlar için alternatif senaryolar üretilmiş ve mukayese edilmiştir.
