Limanlardaki konteyner depolama sahalarının optimal boyutlandırılmasında yeni bir yöntem araştırması

Abstract

Deniz taşımacılığının odak noktalarından olan limanlarda son yıllarda konteyner yüklerine doğru artan bir eğilim söz konusudur. Konteyner terminallerinde alt servis sistemlerinin en önemlilerinden olan konteyner depolama sahalarının optimum boyutlandırılması atıl kapasite yaratmamak için önemli bir problem haline gelmektedir. Bu çalışmada, limanlarda konteyner depolama alanlarının optimum boyutlandırılmasını sağlamak üzere ortaya konan yöntemde envanter teorisinden yararlanılmıştır. Bir konteyner terminali depolama sahasına gelen yüklerin kesin olarak bilinmediği geliş ve gidişlerde rastgelelik bulunduğu dikkate alınarak stokastik envanter modellerinde bu özellikleri yansıtan belirsizlik ve süreksizlik durumu için önerilen teori ışığında bir model geliştirilmiştir. Bu model ile konteyner depolama sahasında belirli bir dönemde ölçülen konteyner yüklerinin yarattığı kar kayıpları ve boş kalma maliyetlerinin minimize edilmesi amaçlanmıştır. Geliştirilen modelin işletilmesi sırasında Haydarpaşa limanı konteyner terminali ile Derince limanı konteyner terminaline ait veriler dikkate alınmıştır. Elde edilen sonuçlara göre konteyner depolama alanlarında konteyner yükleri arttıkça, kar kayıpları ile boş kalma maliyetlerini içeren toplam maliyetlerin azalmakta olduğu, minimum maliyetlerin maksimum yük değerinde yada bu değere çok yakın noktalarda belirdiği ortaya çıkarılmıştır. Bu doğrultuda konteyner depolama sahalarının dizaym sırasında dikkate alınacak konteyner yük değeri olarak, belirli bir dönemde ortaya çıkan en büyük konteyner yükünün dikkate alınması gerektiği sonucuna varılmıştır. Ayrıca ortalama konteyner yükü ile optimum konteyner yükü arasındaki oram ifade eden ve optimalite faktörü olarak isimlendirilen bir katsayı ile dizayn değerinin kalibre edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Bu katsayının Haydarpaşa ve Derince konteyner terminalleri için yapılan değerlendirmeler sonucunda 0,8-0,9 arasında değişebileceği ortaya konmuştur.