Özet:
Karayollarına olan talebin sürekli artması, taşıt teknolojisindeki gelişmeler, karayolunun ağır taşıt trafik yüklerine maruz kalması, olumsuz çevre koşullan gibi nedenler yapılan yolların tahmin edilen süreden çok daha önce bozulmalarına neden olmaktadır. Yoldaki bozulmaya çok sayıda faktör sebep olmakla birlikte ülkemizde bugüne kadar yapılan hizmet ömrü tahmin yöntemlerinin de yeniden gözden geçirilmesi yararlı olacaktır. Bu çalışmada, asfalt tabakalarının performanslarının değerlendirilmesinde bazı ülkelerde kullanılan bozulma parametreleri olan, - Yorulma çatlakları, Tekerlek izi veya kalıcı deformasyonlar ayrı ayrı değerlendirilmektedir. Bunun için literatür araştırmasından elde edilen teorik çalışmalardan yararlanılarak, ileriki bölümlerde açıklanan deneyler yapılmaktadır. Sonuç olarak geliştirilen bir yöntemle asfalt karışımların hizmet ömrü tahmininde çok önemli olan bilgiler verilmektedir. Yapılan bu çalışmalara ilişkin bir aşağıda verilmektedir. Yapılan laboratuar çalışmalarında geleneksel ve katkılı karışımlara Marshall Dizaynı, Dolaylı Çekme Mukavemeti, Dolaylı Çekme, Statik Sünme, Tekrarlı Sünme gibi deneyler uygulanmıştır. Hizmet ömrünün tesbitinde önemli göstergelerden olan karışım değişkenlerinin karışımın elastisite ve sünme modülü üzerindeki etkisini ortaya koymak, karışım performansını değerlendirmek için örnek bir deneysel çalışma programı hazırlanmıştır. Ayrıca karışımların, hizmet ömrünün hesaplanması için bir Tekerlek İzi Tahmin Modeli kurulmuş ve yorulma performanslarının değerlendirilmesi için kurulmuş olan modellerden ülkemiz koşullarına uygun olanı tesbit edilmiştir. Böylece bu değerlendirmelerle karışımların yorulma ve tekerlek izi performanslarını tahmin etmek mümkün olmaktadır. Günümüzde asfalt, bazı katkı maddeleri ile modifiye edilerek kullanılmakta ve ileride bu şekilde uygulamaların daha yaygınlaşacağı tahmin edilmektedir. Geleneksel bağlayıcı veya karışımlara katkı maddelerinin ilave edilmesi ile hazırlanan modifiye karışımların bu tezde ortaya konan yöntemle değerlendirilmesini sağlamak ve bu konuda bir boşluk oluşturmamak için laboratuarımız imkanları içerisinde hazır bulunan Vestoplast malzemesi ile katkılı asfalt karışımlar da üretilerek model çalışmasına dâhil edilip ilave bir değişken olarak değerlendirilmesi sağlanmıştır. Burada vurgulanması gereken, katkının cinsi değil, asfaltın farklı malzemelerle de karıştırılarak kullanılabileceği durumuna bir örnek teşkil etmesidir. Deneylerden elde edilen sonuçlar yardımıyla bitümlü karışım değişkenlerinin karışımın performansı üzerine olan etkisi değerlendirilmiş ve hizmet ömrü tahminine yönelik olarak bir model kurulmuştur. Bu modele, ileride yapılacak olan yeni çalışmalarla başka değişkenlerin de ilave edilmesi ile anlatılan yönteme göre model geliştirilecek, böylece deney yapmadan daha doğru bir hizmet ömrü tahmin edilmesi sağlanmış olacaktır.
