Özet:
Günümüzde dogal enerji kaynaklarının tasınmasında, su ve kanalizasyon sistemleri vb.bir çok uygulamada polietilen esaslı HDPE esnek borular gün geçtikçe daha fazla oranda kullanılmaktadır. Ancak özellikle esnek boruların hendek ortamındaki davranısları vefarklı geri dolgu ve yükleme sartlarındaki duraylılıkları tam olarak aydınlatılamamıstır.YTÜ Geoteknik laboratuarlarında bu amaçla hendek ortamını modelleyen bir deney sistemi kurulmustur. Deneylerde 200,242 ve 312 mm çaplarında olan üç farklı HDPE borunun, çakıl ve kum geri dolgu ortamlarında ve düsey, yanal yükleme koşullarındaki davranışları incelenmistir. 50x70x70 cm boyutlarında tasarlanan deney tankında yüklemeler için sisebilen membranlar kullanılmıstır. 500 kPa yük seviyesine kadar 10kPa'lık artıs adımlarında uygulanan yüklemeler altında ortaya çıkan sekil degisimlerini saptayabilmek için, boru iç yüzeyine 0o,45o,90o,135o,180o,225o,270o,315o ve 360o noktalarına yapıstırılan biçim degistirme ölçer rozetler ve düsey yanal eksenlerde doğrusal yer degisimi ölçerler kullanılmıstır. Bunun yanında deney kutusunun pleksiglasseffaf camdan imal edilen ön yüzeyinden fotogremetrik ölçümler alınmıs ve borudavranısı yüksek çözünürlüklü kameralar ile görüntülenmistir. Deney kutusu ve yüklemeadımları PLAXIS 2D ve PLAXIS 3D TUNNEL programlarında modellenerek sonluelemanlar sayısal analizleri yapılmıstır. Bunun yanında tasarımcılar tarafından sıklıkla kullanılan Gelistirilmis Iowa Amprik Yöntemi ile de analizler yapılarak amprik, sayısal,fotogremetrik ve deneysel sonuçlar birbirleri ile karsılastırılmıstır.
