Özet:
Yük taşımacılığı, ülke ekonomileri için çok önemli bir sektördür. Yük taşımacılığının doğru bir şekilde planlanması sadece doğru yatırım alanlarının belirlenmesini değil, çevre kirliliği, ticaretin gelişmesi, ekonomik büyüme gibi yaşam kalitesini arttırıcı etmenleri de olumlu etkiler.Ülkemizde yük taşımacılığında son yıllarda ağırlıklı olarak karayolunun kullanılmasından dolayı trafik kazaları, hava kirliliği gibi birçok olumsuz etkiler meydana gelmektedir. Bir ülkenin ulaştırma sistemi planlanırken temel amaç, bütün taşımacılık türlerinden dengeli bir şekilde faydalanmak olmalıdır. Yük taşımacılığında ağırlığın karayolu taşımacılığından kombine taşımacılığa verilebilmesi için, hangi etmenlerin tür seçimi kararını etkilediğini bilmek çok önemlidir. Bu etmenlerin saptanması ve iyileştirmelerin bunlara dayalı olarak yapılması halinde, gelecekteki tür seçimi kararlarının kombine taşımacılık yönünde olacağı düşünülmektedir.Doktora tez çalışmasının asıl amacı, müşteri gereksinimlerinin belirlenmesine dayalı olarak, yük taşımacılığında hangi faktörlerin taşımacılık sistemi tercihlerinin kombine taşımacılık yönünde değiştirilmesinde etkili olacağını belirlemektir. Günümüzde, taşımacılık faaliyetinin lojistik zincirin bir parçası olarak ele alınmasından dolayı, bu çalışmada yük taşımacılığı sistemi lojistik zinciri kapsamında ele alınmış ve lojistik maliyet modeline göre analiz yapılmıştır. Taşımacılık türü seçimi kararının modellenmesi için stokastik seçim modellerinden logit model kullanılmıştır. Elde edilen modellerin kalibrasyon işleminde, çok değişkenli istatistiksel analiz yöntemlerinden lojistik regresyon analizi kullanılmıştır. Analiz işleminde, üretim merkezi Çan'dan, dağıtım depolarının bulunduğu Antalya ili ve çevresine, karayolu ve kombine taşımacılıkla gerçekleştirilen seramik taşımacılığı verileri kullanılmıştır. Bu veriler, 2006 yılında Antalya'daki 14 adet firma ile anket yapılarak elde edilmiştir. En yüksek tahmin başarımına sahip olduğu belirlenen model, ürünü satın alanın tercihine göre belirlenmiş lojistik maliyete dayalı lojit tür seçim modeli olarak seçilmiştir. Seçilen model duyarlılık analizi uygulandıktan sonra, karayolu ya da kombine yük taşımacılığı tür seçimi kararında etkili etmenlerin taşımacılık maliyeti, taşımacılık süresi ve aktarma gecikmesi olduğu tespit edilmiştir. Tez çalışmasının en sonunda, kombine taşımacılık tercihini arttırmak amacı ile, kombine taşımacılığın geliştirilmesi için geçmiş yıllarda yapılmış çalışmalara da dayanılarak, modelleme sonucu tespit edilen etmenleri iyileştirmek için özel sektörün vagon sahipliğinin teşvik edilmesi, ürün tipine ve miktarına bağlı olarak esnek fiyat politikası uygulanması gibi kısa, orta ve uzun vadede politikalar önerilmiştir.
