Planlama sürecinde bilgi teknolojileri-planlama destek sistemi modeli

Abstract

Bugün dünya bir değişim sürecinden geçmektedir. Ekonomi alanında, yeni üretim sektörleri, finans hizmetlerinde yeni yöntemler, yeni piyasalar ortaya çıkmıştır. Ekonomi alanında meydana gelen bu değişimler, teknolojinin gelişimiyle hızlanmış ve yönlendirilmiştir, özellikle bilgi teknolojilerindeki gelişmeler zaman kaybım en aza indirerek uzaklıkları da bir engel olmaktan çıkarmıştır. Bu durum mekanın zaman aracılığı ile yok edilmesi veya mekansal engellerin çöküşü olarak açıklanabilmektedir. Mekansal engellerin azalışı, artık küresel bir kentsel sistem haline gelmiş olan bir bütünün içinde hiyerarşinin yeniden düzenlenmesini beraberinde getirmektedir. Yaşanan gelişmeler doğrultusunda ülkemizdeki kentler ve kent planlama kurumu incelendiğinde önemli sorunların yaşandığı görülmektedir. Söz konusu sorunları, ülkemizde geçerli olan kent planlama yaklaşımının kentlerin sorunlarına çözüm getirememesi ve planlama sürecinde özellikle de karar verme aşamasında meydana gelen aksaklıklar olarak belirleyebiliriz. Ülkemizde planlama kavram ve kurumunun yaşadığı sorunların giderilmesi için dinamik ve esnek bir planlama yaklaşımının benimsenmesi gerekmektedir. Ancak bu yapıda bir planlama anlayışının uygulamaya geçirilebilmesi uygun planlama araçlarının planlama sürecine dahil edilmesini gerektirmektedir. Bunun yanısıra planlama sürecinin karar verme, onama aşamasındaki sübjektif yaklaşımların varlığı da önemli bir sorundur ve çözümlenmesi için plancının yeni araçlara gereksinimi bulunmaktadır. Bilgi teknolojileri saptanan her iki sorunun da çözümüne yardımcı olacak araçlardır. Çalışmanın I.Bölümü'nde planlama sürecinin karar verme aşamasındaki sorunların giderilmesine yönelik olarak, öncelikle karar eylemi, karar kuramı kapsamında incelenmiştir. Daha sonra planlama yaklaşımlarının planlama süreçleri ve karar verme aşamaları karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Kent planlamada belirsizlikleri en aza indirmek amacıyla ekonomi, matematik gibi pozitif yapıya sahip bilim dallarından yararlanılmaktadır. Planlamada kullanılan değerlendirme teknikleri, yöneylem araştırması ve modeller bu yöntemlerden bazılarıdır. Çalışmanın II.Bölümü'nde de bu yöntemler açıklanmıştır. Bilgisayar teknolojisinin gelişmesinin hızlanması ise bilgi teknolojilerini ortaya çıkarmıştır. Çalışmanın IILBölümü'nde kent planlamada kullanılan bilgi teknolojileri incelenmiştir. Çalışmanın IV. Bölümü'nde ülkemiz sorunları ve koşulları dikkate alındığında, stratejik planlama yaklaşımı çözüme yönelik planlama anlayışı olarak ortaya konmakta ve bu yaklaşımın uygulanma sürecini kapsayan Planlama Destek Sistemi geliştirilmiştir. Sistem, kenti izleme, kontrol etme, plan yapma ve karar verme eylemlerine yanıt vermeyi amaçlamaktadır, Bu doğrultuda üç alt sistemden oluşmaktadır, a) Akıllı kent modeli, b) Uzman sistem, c) Karar destek sistemi. V. Bölüm' de Sistemler bütünü olarak geliştirlen PDS modeli, dünyada yaşanan değişim ve dönüşümden etkilenen İstanbul Metropoliten Alam içinde, sözkonusu değişimlerin yansımasıyla gelişmekte ve değişmekte olan Büyükdere Caddesi ve çevresinde yapılan bir çalışmayla test edilmiştir. VI.Bölümde sonuç ve öneriler yer almaktadır. Tez çalışmasında, ülkemizde planlama kavram ve kurumunun yaşadığı sorunları aşabilmesi ve kentlerimizin çağdaş ve yaşanılabilir hale gelebilmesi için planlama süreci bütününde bilgi teknolojilerinin önemli araçlar olduğu varsayımıyla ülkemize özgü yapılar kapsamında kullanım yöntem ve şekillerini belirleyen Planlama Destek Sistemi Modeli geliştirilmiştir.