Diesel motorunda yağ katkılarının silindir yüzeyinde oluşturduğu koruma etkinliği

Abstract

Bu çalışmada yağ katkı maddelerinin silindir gömleği üzerindeki koruma etkinliği incelenmiştir. Konu hakkında benzer çalışmalar incelenmiş, katkı maddesi çeşitleri, silindir gömleği depozitleri, oluşumu ve aşınma çeşitleri ortaya konmuştur.Deneysel çalışmalar Piri Reis Üniversitesi'nde bulunan Diesel motor test düzeneğinde ve Fransa-Lyon'da bulunan Ulusal Uygulamalı Bilim Enstitüsü (Institut National des Sciences Appliquées, INSA) laboratuarındaki pim-plaka tribotest düzeneğinde gerçekleştirilmiştir. Deneylerde kullanılan silindir ve plaka yüzeyleri optik, tarayıcı elektron mikroskobu ve enerji dağılımlı x-ışını spektrometresi cihazlarında incelenmiştir.Diesel motorda 22 saat boyunca test edilen silindir gömleği üst ölü nokta (ÜÖN), orta nokta (ON) ve alt ölü nokta (AÖN) olmak üzere üç bölgede incelenmiştir. Pim-plaka tribotest düzeneğinde ise altı farklı plaka (A, B, C, D, E ve F) test edilmiş bunlardan üçü (Plaka A, B ve C) ile Diesel motorda test edilen silindir yüzeyleri arasında sürpriz şekilde benzerlik olduğu gözlemlenmiştir. Her iki test düzeneğinde kullanılan krom kaplı segmanlar da ayrıca incelenmiştir.Silindir yüzeyleri (ÜÖN, ON ve AÖN) ve plakalar (Plaka A, B ve C) farklı magnifikasyon değerlerinde (x500, x1000, x1500, x2500 ve x5000) incelenmiş ve gözlemlenen katkı maddeleri (Ca, Zn, P ve S) ve dağılımları ortaya konulmuştur. Sonrasında ÜÖN ile Plaka A, ON ile Plaka B ve AÖN ile Plaka C karşılaştırılarak benzerlikler vurgulanmıştır.Her iki deney düzeneğinde kullanılan krom kaplı segmanların yüzeyleri de farklı magnifikasyonlarda (x100, x500, x1000, x1500, x2500 ve x5000) incelenerek gözlemlenen katkı maddeleri belirtilmiştir.Silindir yüzeylerinden ÜÖN'de en çok, ON'de daha az katkı maddesi gözlemlenmiş olup AÖN'de ise hiçbir katkı maddesine rastlanmamıştır. Benzer dağılım plakalarda da gözlemlenmiş olup, Plaka A'da en çok, Plaka B'de daha az ve Plaka C'de daha da az katkı maddesi görülmüştür.