Özet:
Günümüz dünyasında şehirleşmenin hızla artması ve dikey yapılaşmanın hızla kaçınılmaz hale gelmesi, düşey taşıma sistemi olan asansörlerin önemini gittikçe arttırmıştır. Asansörlerde genellikle insan taşınıyor olması, asansör güvenliğinin önemini ön plana çıkarmaktadır. Paraşüt fren sistemleri asansörlerde kullanılan mekanik güvenlik tertibatlarının en önemlilerinden biridir. Paraşüt fren sistemleri mevcut haliyle gelişmeye açık haldedirler. Çalışmanın ilk bölümünde asansörler üzerinde bu zamana kadar yapılan çalışmalar hakkında kısa bilgiler verilmiş olup ikinci bölümünde asansörün tarihsel gelişimi incelenmiştir. Üçüncü bölümünde asansörlerin mekanik bölümleri anlatarak günümüzde kullanılan paraşüt fren sistemleri incelenmiştir. Çalışmanın son bölümünde yaylar hakkında kısa bir bilgi verilerek, paraşüt fren sisteminde helisel yayların kullanımı araştırılmış olup frenleme esnasındaki davranışlar, sisteminin dinamik ve matematiksel modeli oluşturularak parametre değişikliklerine bağlı olarak incelenmiştir. Uygulamada helisel ve tabak yaylar arasındaki farklılıklar ortaya konulmuştur. Ayrıca helisel yay kullanılan paraşüt fren sisteminin mevcut olduğu asansör sisteminde iç kabin ile dış kabin arasına yerleştirilen sönümleyici takozların kullanılması ile sistemin davranışı incelenmiştir. Tüm elde edilen sonuçların EN- 81 standardına uyumluluğu kontrol edilerek sistemin gerçek hayatta kullanılabilirliği araştırılmıştır. Helisel yay kullanılan paraşüt frenli asansör sisteminin müsaade edilebilir kütle kapsamında sitemin taşıyabileceği maksimum ve minumum kütle aralığı standartlar göz önüne alınarak ortaya konulmuştur. Çalışmada matematiksel modeli oluşturulan sistemlerin, MatLAB paket programının Simulink ekletisi kullanılarak analizleri yapılmıştır.
