Özet:
Koruma kavramı yaşam çevresinin hızla değiştiği günümüzde yoğun tartışmalara konu olmaktadır. Sosyo-eknomik ve fiziksel değişimlerin kentsel yapıya yansıması olayı, bütün toplumlarda gözlendiğinden, yitirilmekte olan bu değerlerin geçmişin canlı birer kanıtı olarak geleceğe aktarılmasının gerekliliği, günümüzde gittikçe önem kazanmaktadır. Ülkemizde, "Tarihsel Çevre Koruması" henüz tam anlamıyla gereken ilgiyi görmemektedir. Bugüne kadar yapılan çalışmaların ve alınan önlemlerin yetersiz oluşu, bu bölgelerde yaşayan halkın bilinçsiz tutumu ve değişen sosyal yaşantı, geçmişimizi oluşturan maddi kültür birikimimiz olan geleneksel mimarimizin gün geçtikçe yok olmasına sebep olmaktadır. Doğu Karadeniz Bölgesinde de değişen yaşam şartları ile yokol- maya yüz tutan geleneksel doku, günümüzün getirdiği olumsuz şartlara rağmen varlığını devam ettirmeye çalışmaktadır. Amacım, Doğu Karadeniz Bölgesine genelde yaklaşarak tipik bir Karadeniz kıyı yerleşmesi örneği olan Sürmene yerleşmesinin, bölge içinde ki konumuna, yerleşme dokusuna ve geleneksel dokunun çekirdeğini oluşturan konut mimarisine açıklık getirmektir.Araştırmamın birinci bölümünde, Sürmene yerleşme dokusunun oluşumunda etkili olan fiziksel çevre verileri ve bölge tarihi incelenmiştir. ikinci bölümde, Sürmene yerleşme dokusunun tarihsel gelişimi ve yerleşme biçimleri üzerinde incelemeye gidilmiştir. Üçüncü bölümde, Sürmene yerleşmesinde bugüne kadar meydana gelen sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel değişmeler sonucunda yok olmaya başlamış olan geleneksel dokunun yoğun bir şekilde yeraldığı "Soğuksu Mahallesi" incelenmiştir. Çalışmaya, yerleşme ölçeğinden başlayarak dokunun çekirdeğini oluşturan geleneksel konuta kadar inilmiştir. Yerleşme dokusunda yılların deneyimi sonucunda oluşmuş konut planlarının ve cephe düzeninin analiziyle devam edilmiş, geleneksel yapım sistemlerinin irde- lenmesiyle sonuca varılmaya çalışılmıştır. Son bölümde, İncelemeler sonucunda elde edilen bilgilerle açıklık getirilmeye çalışılmış olan "geleneksel dokunun" yok olma nedenleri ve dokunun korunmasına yönelik öneriler verilmeye çalışılmıştır.
