Haliç/Fener-Balat sahil şeridinde tarihsel ve fiziksel çevre araştırması

Abstract

Haliç/Fener-Balat Sahil Şeridi ile ilgili olarak ele alınan bu tezin kapsamı dört ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, bu teze ne için, hangi amaçlar ile gerek duyulduğu ve içeriğinin ne olduğu açıklanmaya çalışılmıştır. Haliç ve onun alt birim leri olan Fener-Balat ' ın özellikle yakın geçmişteki (1980` li yıllar) durumu anlatılmıştır. Ayrıca Haliç bazında gerçekleştirilen sempozyum lardan söz edilmiştir. İkinci bölümde Haliç ve Fener-Balat ' in fiziksel durumu, konumu, sınır ları, topografik ve jeolojik yapısı ele alınarak buradaki yerleşimin, nasıl bir coğrafyada kurulduğu hakkında yaklaşık bilgiler verilmeye çalışılmıştır. Elbetteki bu coğrafyada Fener-Balat yerleşiklerinin her dönemde oluş turdukları bir tarih vardır. Bu tarihi süreç içerisinde, sosyal, kültü rel ve ekonomik yaşam biçimi ve bu yaşam biçiminden, bu yaşam kültü ründen kaynaklanan sivil, dini, askeri yapıları vardır. İkinci bölümde tüm bu tarihi süreç ve onun içinde gerçekleştirilen yapılar, bir yüksek lisans tezinin ulaşabileceği ölçülerde incelenmeye çalışılmıştır. Üçüncü bölümde, Haliç, Fener-Balat Sahil Şeridinde yer alan yapıların, yapılanma özellikleri, sistemleri, kat adetleri, işlevleri, fiziksel çevre verileri, geleneksel yapılarının özgünlük durumu ve bu yapıların taşıyıcı sistemlerinin bugünkü durumları analizler halinde haritalara ayrı ayrı işlenmiş, sonuç olarak, bölgedeki yapılar korunma yöntemi açısından tekrar değerlendirilmiştir. Buradan çıkarılan sonuca göre, Fener-Balat Sahil Şeridi yerleşiminin, tarihsel süreç boyunca özelliği olan konut ve dini merkez dokusunun aynen korunmasına, burada yerleşik olan insanlara, oluşturulacak dernekler ya da devletin bizzat maddi yardımda bulunulması veya kredi sağlanması sonucuna varılmıştır.Dördüncü bölümde, Fener-Balat ' ta korunacak yapıların biçimlenme özel likleri incelenmiş, bunlar sokak oluşumu, parsel, yapı bazında ele alın mıştır. Yapıların kütle siçimlenişi, bu biçimlenişte yer alan doluluk lar ve boşluklar araştırılmaya çalışılmıştır. Fener-Balat Sahil yerleşi minde yer alan yapıların plan ve mekan anlayışı, yapım sistemleri ve kullanılan malzeme incelendikten sonra buradan yapı elemanlarına geçil miş, Fener-Balat evlerini oluşturan bu elemanlar tek tek araştırılmış tır. Beşinci bölümde, buraya kadar ortaya konan tüm bilgilerin ışığında bir genel değerlendirme yapılmış, buradan da salt Fener-Balat evleri için değil, belki Haliç ve İstanbul genelinde yok olmakta olan tüm yer leşimler için söyleyebileceğimiz sonuçlar ortaya koyulmaya çalışılmış tır. Bu tezde, özellikle yakın geçmişte Fener-Balat ve diğer bütün kıyı yer leşimlerinde uygulanan yıkımdan kurtulabilen yapıları incelemeye ça lıştık. Özellikle sahil şeridinde, eskiden bugüne kalan birkaç yapıyı, bir is kele meydancığını, bu meydana giden cadde ve kenarlarında oluşan dokuyu görmek isterdik. Ancak Boğaziçi'nde bir, iki istisna haricinde, hemen İstanbul'un hiçbir su kıyısında böyle bir doku kalmamıştır. Çoğu, ger çekten yıkılması gereken ilk sanayi dönemine ait atölyelerle birlikte yıkıldı. İşte biz bu yıkımların yakın dönemini, ekler bölümünde gazete kupürleriyle ulaştırabiliyoruz. Yararlanılan kaynaklar ve özgeçmiş metin kısmının sonuna eklenerek tez sonuçlandırılmıştır.