Mudanya Giritli mahallesi geleneksel konutlarının mimarlık özellikleri üzerine bir araştırma

Abstract

Günümüze ulaşmış bir çok eski Anadolu kentini meydana getiren, ancak sayıları giderek azalan geleneksel konutlar, mimarlık özelliklerinin yanı sıra, yaşandığı döneme ait kültürün geleceğe aktarılmasında katkıları büyüktür. Evler, insan yaşamının sosyal, kültürel, işlevsel ve estetik göstergesidir. Türkiye üzerindeki tüm sanat eserleri milli kültürün bir parçasıdır. Bu eserlerin sahibi değil, sadece koruma sorumlusu olduğumuz bilinci, devam ettiği sürece tüm sosyo-kültürel değerlerimizi gelecek kuşaklara aktarma sorunu çözüm bulacaktır. Bu düşünceler ışığında Mudanya'da günümüze ulaşmış geleneksel kent dokusu içindeki sivil mimarlık örnekleri incelenmiş ve bölgeye yönelik koruma önerileri hazırlanmıştır. Marmara Denizi'nin kuzeydoğusunda bulunan Mudanya, Türk ve Rum halkın bir arada yaşadığı bir kenttir. Mudanya kent yerleşimi incelendiğinde, Türk'lerin kentin iç kesimlerini, Rum'ların ise deniz ticareti ile ilgili olarak yerleşmek için Mudanya'nın kıyı kesimini tercih ettikleri görülür. Gelir düzeyi yüksek Rum tüccarların yaptırdıkları evler 2 katlı, bahçe içinde ve çok odalıdır. Gelir düzeyi orta Rum ailelerin evleri ise 2 veya 3 katlı bitişik düzende, dikdörtgen planlı ve sokağa cephelidir. Giritli Mahallesi evleri, Rum halkın Türk kültürü ile kaynaşması sonucu her iki toplumdan da özellikler taşımaktadır. Evler, sokağa çıkma yapan cumbaları, cephe biçimlenişi, kapı, pencere, konsol gibi yapı elemanları, komşuluk ilişkileri ile birlikte, kentin korunması gerekli geleneksel dokusunu oluşturmaktadır. Fiziksel ve tarihsel ışığında Mudanya ilçesini tanımaya yönelik bilgiler, coğrafi yapısı, iklimi, bitki örtüsü, sosyal ve ekonomik yapısı ile tarihsel gelişimi çalışmanın l.'ci bölümünü oluşturmaktadır. l.'ci bölümde.ayrıca Mudanya'nın tanınmasında önemli yeri olan Mütareke Evi ve dinsel amaçlı yapılar incelenmiş fiziksel çevreyi oluşturan, kamu ve ticaret yapıları ile ulaşım alanları, yeşil alanlar ve yapılanmamış alanlar hakkında bilgi verilmiştir. Bölgede yapı yoğunluğunu oluşturan konutlardan geleneksel olanlar ve yeni yapılar hakkında genel bilgi verilmiştir. VIIII. bölümde, Giritli Mahallesi geleneksel konutlarının parsel ve sokak ilişkisi incelenmiştir. Mahalleyi oluşturan Fevzi Paşa ve 12 Eylül caddeleri ile Akıncı Abidin Bey, Şükrü Çavuş, Ali Fuat, Çardaklı Kahve, Çınarlı Kahve, Harmanlar ve Geniş sokakta bulunan 352 adet geleneksel yapıdan korunması gerekli 106 geleneksel konutun plan oluşumları ve cephe biçimlenme özellikleri araştırılmıştır. Ayrıca geleneksel konutların yapım sistemleri ve kapı, pencere, pencere alt pervazı, tavan, kat silmesi, konsol gibi birim elemanları sınıflandırılarak tablolar ile sunulmuştur. III. bölümde ise Giritli Mahallesi'nde özgünlüğünü koruyan yapıların yoğun olduğu Fevzi Paşa caddesi örnek çalışma alanı olarak seçilerek mevcut durum tespitleri yapılmıştır. Bölgede yapılan analiz verileri doğrultusunda örnek çalışma alanı üzerine koruma projesi hazırlanmıştır. Bu çalışma doğrultusunda bölgeye yönelik genel koruma önerileri ve yeni yapı yapma ilkeleri belirlenmiştir.