Özet:
Bu çalışmanın çıkış noktasını 1990-1991 yıllarında M.S.Ü. Şehircilik kürsüsünde hazırlanan proje oluşturmaktadır. Yapılan bu proje çalışmasında, Anadoluhisarı'nın Boğaziçi sahili ve Göksu Deresi boyunca uzanan kıyı mekanında^ bir rekreasyon alanı düzenlemesi üzerinde uğraşılmıştır. Ayrıca bu çalışma esnasında yapılan tespit çalışmaları bölgeyi yakından tanımaya olanak sağlamıştır. Anıtlar Yüksek Kurulunca 1. derece tarihi sit alanı olarak belirlenen Anadoluhisarı mahallesinde son altı yılda, yerleşim dokusunda olmasa bile yapı ölçeğinde değişiklikler olmuştur. Bu tez çalışmasının amacı Boğaziçi ölçeğinden yaklaşarak, Anadoluhisarı mahallesindeki yerleşim dokusunun gelişmesini incelemektir. İstanbul gibi büyük bir metropolün parçası olarak tez konusunu oluşturan Boğaziçi bölgesi güneyde Üsküdar-Beşiktaş ile kuzeyde Anodolu-Rumeli Kavağı ile sınırlandırılmıştır. Boğaziçi'nde M.Ö.685 yılından bu yana bir yerleşim dokusunun oluşumundan bahsedilebilir. Yaklaşık 2500 yıllık bir süreç içerisinde Boğaziçi pekçok fiziksel ve yapısal değişikliğe uğramıştır. Bu çalışmada Boğaziçi ve çevresi üç aşamada incelenmiştir. Birinci aşamada Boğaziçi ve çevresini tanıtmak amacıyla hazırlanmıştır. Bu bölümde Boğaziçi bölgesinin coğrafi ve beşeri konumuna bağlı olarak kazandığı önem anlatılmıştır. Boğaziçi ve çevresinin fiziksel yapısı incelenirken, yerleşimin tarihçesi ve gelişme evreleri de ele alınmıştır. İlk çağlarda ve Bizans döneminde bölgede yoğun bir yerleşimden bahsedemeyiz. Ancak Osmanlı döneminde Boğaziçi gerçek kimliğine kavuşmuştur. Günümüzde ise nüfusunIV artması ve ulaşım sisteminin değişmesinin Boğaziçi dokusuna etkileri ele alınmıştır. İkinci aşamada tipik bir Boğaziçi köyü olan Anadoluhisarı etüd edilmiştir. Osmanlı döneminden günümüze kadar yerleşmenin tarihsel gelişimi ve yörenin fiziksel özellikleri ele alınmıştır. Anadoluhisarı'nın yapısal özellikleri incelenirken yapı tiplerinden başlayarak, bunlara bağlı olarak oluşan, mekansal ve dokusal özelliklerde incelenmiştir. Üçüncü aşamada Anadoluhisarı ve çevresinin, Osmanlı dönemi boyunca, 500 senede sahip olduğu eşsiz güzellikteki dokusunun günümüzde karşılaştığı sorunlar işlenmiştir. Boğaziçi ölçeğinde ve Anadoluhisarı ölçeğinde yapılması gereken koruma çalışmalarına değinilmiştir. Tüm bu çalışmalar sonucunda Anadoluhisarı üzerinde yapılacak çalışmalara zemin hazırlayacak tespitlere ulaşılmak hedeflenmiştir.
