Sahne tasarımında hacim akustiği ölçütlerinin konuşma amaçlı hacimlerdeki belirleyiciliği

Abstract

Konuşma amaçlı hacimlerde amaç konuşmanın anlaşılabilirliğinin sağlanması için konuşmacının aktardığı konunun akustik koşulara en uygun biçimde dinleyicilere ulaştırılmasıdır. Hacimler bu doğrultuda, sahne ve dinleyici bölümü olarak iki bölüm altında ele alınmalıdır. Bu bölümlerden sahne ses kaynağını içinde bulundurması nedeni ile öncelikli ve önemli bir konuma sahiptir. Bu çalışmanın amacı, mekandaki tüm dinleyicilere nicelik ve nitelik açısından gerekli sesin ulaştırılmasında önemli bir konumu olan sahnenin, konuşmaya yönelik hacimler için tasarımda, hacim akustiği ölçütlerinin belirleyiciliğinin incelenmesi ve değerlendirilmesidir. Bu amaç doğrultusunda öncelikle hacimde konuşmanın anlaşılabilirliğini belirleyen in sana ve hacime bağlı etkenlere değinilmiştir. Daha sonra bu doğrultuda, ses kaynağını içinde barındırması nedeni ile önemli bir konuma sahip olan, sahnenin amacı ve taşıması gereken akustik özellikler değerlendirilmiş ve bunların yanında değişik sahne biçimlenişlerine yer verilmiştir. Ardından sahnenin akustik tasarımında belirleyici olan hacmin işlevi, büyüklüğü ve biçimi gibi hacim özellikleri ortaya konmuştur. Son bölümde ise diğer bölümlerde ortaya konan veriler doğrultusunda akustik ölçütler açısından en uygun sahne koşullarının saptanmasına çalışılmıştır. Bu veriler ışığında hacimler akustik ölçütlere göre seslendirmeli ve seslendirmesiz olarak iki başlık altında ele alınmıştır. Seslendirmesiz hacimlerde yapılan değerlendirmede amaç sahnedeki yansıtıcıların kulanımı ile ilk yansımaların yararlı etkisinden faydalanarak kaynaktan çıkan dolaysız sesi güçlendirmektir. Bu şekilde konuşmanın anlaşılabilirliğinin arttırılması sağlanmış olunur. Bu amaç doğrultusunda maksimum büyüklükteki seslendirmesiz bir hacimde sahneyi oluşturan tüm yansıtıcıların konumlan bir örnek inceleme yardımı ile değerlen dirilmiştir. Ayrıca bu inceleme yardımı ile hacimde ses düzeyinin yanında yansışım süresi ve varlık kriteri gibi akustik ölçütlerinde birlikte değerlendirilmesi mümkün olmak tadır. Seslendirmeli hacimlerde de akustik ölçütler açısından uygun sahne koşullarının saptanması için gerekli olan unsurlar dikkatle ele alınmıştır. Sonuç olarak bu tez çalışması kapsamında sahnenin hacimdeki önemi ortaya konmuş tur. Bununla birlikte konuşma amaçlı hacimlerde hacme uygun akustik koşulların oluşturulması ile konuşmanın anlaşılabilirliğinin sağlanmasında gerekli olan sahne düzeni koşullan da ortaya konmuştur.