Değişen alışveriş alışkanlıkları ve Kapalıçarşı

Abstract

Bu araştırmada, İstanbul Kapalı Çarşısının, toplumda giderek farklılaşan alışveriş alışkanlıklarına bağlı olarak geçirdiği değişimlerin incelenmesi amaçlanmaktadır. Çeşitli toplumlar ve çeşitli uygarlıkların yaşadığı İstanbul'un Kapalı Çarşısı'da, kentin önemli bir odağı olma özelliklerini taşımaktadır. Bu nedenle toplumdaki, sosyal, kültürel, ekonomik değişim ve gelişimlerin de yaşandığı ve gözlendiği özgün bir mekandır. Kapalı Çarşının incelenmesinde, alışveriş alışkanlıklarının değişiminin yapıyı ve günümüz alışveriş mekanlarını nasıl etkilediğinin araştırılması amaçlanmıştır. Araştırmamız doğrultusunda, Kapalı Çarşı gibi önemli bir örneğin bu bağlamda çözümlenmesi gerekmiştir. ' İstanbul'un yüzyıllar boyunca farklı kültürlerin etkisi altında oluşu, Kapalı Çarşının konumunun belirlenmesi, biçimlenmesi hatta işleyişi açısından oldukça etkin bir rol oynamaktadır. Bu nedenle çalışmanın bir bölümünde, İstanbul'da yaşamış olan bu kültürlerin, kendi geleneklerindeki kentler ve bu kentlerdeki alışveriş mekanları incelenmiş, buradaki bilgiler yardımıyla bu kültürlerin İstanbul kentindeki etkileri açıklanabilmiştir. Toplumda giderek farklılaşan alışveriş alışkanlıkları, alışverişle ilgili yapıların biçimlenmelerinde değişim yaratmakla beraber, bunlara koşut olarak oluşan sosyal sistemleri de etkilemektedir. (Lonca, gedik vb) Bugüne kadar ki gelişimler incelendiğinde tüm bu değişimlerin alışveriş mekanlarına ve bu mekanların kent içindeki konumlanmalarına etkisi de önemli bir inceleme alanı oluşturmuştur. Çalışmada Kapalı Çarşı ile ilgili dokümanlar taranmış ve çeşitli dönemlere ait harita, gravür ve seyahatnamelerden yararlanılmıştır. Araştırma sırasında birbiriyle çelişkili bilgilerle karşılaşılmıştır. Böyle durumlarda tüm görüşlerin sunulmasına çalışılmıştır. Kapalı Çarşının yaşadığı değişimleri anlayabilmek için, kent içerisinde çarşı kurguları ve alışveriş alışkanlıklarıyla ilgili bilgilenme gerekmiştir. Bu bilgilenmeye koşut İstanbul'da çarşı kuruluşları ve bunların kentle ilişkileri incelenmiştir. Çalışmada elde edilen bilgiler aracılığı ile Kapalı Çarşı çözümlenmesine geçilmiştir. Çözümlenmede, Kapalı Çarşının kent içerisindeki konumunu etkileyen kent bağlantıları araştırılmış ve iç kurguyu oluşturan sosyal yapı incelenmiştir. Böylelikle kent kurgusuyla olan bağlantıların ve sosyal yapının mekanlara ve mimariye etkileri ortaya konulmuştur. Kapalı Çarşının sosyal yapısının, alışveriş alışkanlıklarına bağlı değişimiyle birlikte günümüzdeki durumu tespit edilmiştir. Böylelikle, yapı bütünü hakkında öneri geliştirmek kolaylaşmıştır. Sonuçta, yapının yaşamını sürdürmesi amacıyla, sosyal kurgusu ve mekanları ile ilgili bir takım düzenlemeler ile ilgili öneriler ortaya konulmuştur. Bu önerilerle bölgenin kentle kurduğu bağlantılarının güçlendirilmesi, Kapalı Çarşının yapısal birtakım sorunlarının yenilenmesi' ve iyileştirilmesi önerilmektedir. Ancak, yapının ticaret fonksiyonunu yitirmeden, yaşaması amaçlanmakta, bunun olabilmesi için çarşının sosyal yapılanmasının da çözümlenmesi gerekmektedir. Yapı bütünü geleceğe bu şekilde aktarılabilecektir.