Mimari çevrenin oluşmasındaki etkenler

Abstract

Mimari çevrenin oluşmasındaki etkenler olarak malsahibi - mimar - yüklenici üçlüsü ve bunlar kadar etkili olan imar durumları ve denetleme mekanizması incelenmiştir. İmar durumlarını biçimlendiren yasa ve yönetmeliklere göre oluşturulan planlar, malsahibi-mimar-yüklenici'lerin niteliği ve aralarındaki koordinasyonun düzeyi yapılaşmayı / yapay çevreyi oluşturmaktadır. Bu doğrultuda tez çalışması üç ana başlıktan oluşur. Birinci bölümde konuya ilişkin giriş yapılmış, tezin amacı, kapsamı ve yöntemi açıklanmıştır. İkinci bölümde, genel olarak çevre, insan - çevre ilişkisi, kültürel, doğal, tarihsel çevrelerin mimari çevre ile ilişkisi, işlevsel ve biçimsel olarak çevreye uyum konuları genel olarak incelenmiştir. Üçüncü bölümde, ülkemizde mimari çevrenin oluşmasındaki etkenler olarak planlama, malsahibi, mimar, yüklenici ve denetleme konularına yer verilmiştir. Üçüncü bölümde bu başlıkların açılımları yer almaktadır. Üçüncü bölümün birinci kısmında, planlama kavramları ve yapılaşmayı etkileyen imar planları, bu planlara göre hazırlanan imar durumları ve halkın planlamaya katılımı planlama yöntemlerinde, nazım plan sorununa değinilmiş, tek yapının başlamadan, yapım süreci ve bitiminden sonra yapılan işlerin yasal olarak içerikleri tek yapnıın oluşmasındaki etkenler kısmında ele alınmıştır. Üçüncü bölümün ikinci kısmında, malsahibi tanıtılmış, farklı malsahibi tipleri, malsahibi - mimar ve malsahibi - yüklenici arasında yaşanan sorunlar, ilişkilerin yasal boyutları yer almıştır. Ayrıca malsahibinin hakları ve sorumlulukları, proje amacı, projeden istek ve beklentilerinin neler olduğu konularına değinilmiştir. Üçüncü bölümün üçüncü kısmında, çevre ve meslek sorunlarımız içindeki mimari eğitimin yeri, eğitim başarısındaki etkenler ve eğitimin hedefleri, yurtdışında mimarlık eğitimi, eğitim sonrası mimarlık mesleğinin uygulanmasının kapsamı ve şekilleri, yurtdışında uygulama ve yasal denetleyicileri içermektedir. Üçüncü bölümün dördüncü kısmında, projenin uygulanması ve gerçekleştirilmesinde sorumlu olan yüklenici, yüklenicinin inşaat sektöründeki çalışma sistemini ve yüklenicilerin sorumluluklarım kapsamaktadır. Üçüncü bölümün beşinci kısmında, mimari çevreyi oluşturan etkenlerin meslek odaları, belediye ve sigortayı içeren kurum olarak ve süre, maliyet, kalite açısından amaç olarak denetleme konusu incelenmiştir. Son bölümde ise, yapılan çalışmanın sonuç ve öneriler kısmı sunulmuştur. Herşeyden önce ülke çapında yerleşme planlamasının yapılması, hangi yörelere nelerin yerleşeceği, hangi yatırımların nerelere yapılacağı, öncelikle korunacak bölgelerin belirlenmesi gerekmektedir. Bunun yanında malsahibinin mimari çevre konusunda duyarlı obuası, iyi bir işverenin özelliklerini taşıması, malsahibinin seçeceği mimarın eğitiminde ve mesleğini uygulama konularında yetişmiş olması, çevrenin oluşmasında mimara başvurulma zorunluluğu, her önüne gelenin yüklenici olamaması, sonuçta ürünün her aşamada denetlenmesi gerekmektedir. Çalışma sonucunda, daha iyi mimari çevreler sağlama çabalarının başarıya ulaşması oranı inşaat sektöründe yer alan üç ana katılımcı grubun -malsahibi, mimar, yüklenici- aralarında kuracaktan ilişki ile doğru orantılıdır. Bunların yanında toplumun teknolojik düzeyi, yapının inşaasının bitiminden sonra tasarlandığı işlev doğrultusunda kullanılıp kullanılmaması,bakım ve onarım çalışmaları vb. nedenler mimari çevreyi etkilemektedir. Ancak konunun etkenleri çok çeşitli olduğundan, bu başlıklar başka çalışmalar yapmaya yol açmıştır.