Özet:
Bu araştırma, günlük hayatta çok sık kullanılan 'kültür' kavramının ve mimari ile ilişkilerinin incelenip , kültürel değişimlerin eğitim binalarına yansımasının ortaya konulması çalışmasıdır. Öncelikle kültür kavramının tanımları, özellikleri, çeşitleri, sınıflandırılması ve kültürel süreçler incelenip, bunların mimariye yansımaları araştırılmıştır. Kültür-mimarlık ilişkisi kurulmaya çalışılmıştır. Kültür- mimarlık çalışmalarının hangi yönlerden ele alındığı ortaya konulmuştur. En genel bakış açısıyla iki şekilde incelendiği sonucuna varılmıştır. Bunlardan birincisi kültürün farklılaşmasıdır. Aynı ihtiyaçların karşılanma şekillerinin mekana yansımalarının kültürlere göre farklılaşmalarının incelendiği karşılaştırmalı bir çalışmadır. İkincisi ise kültürel değişimlerin mimariye yansımasıdır. Toplumda değişen sosyo-kültürel etkenler sonucunda bina ihtiyaçları değişmektedir. Bu çalışmada değişim eğitim binaları çerçevesinde incelenmiştir. Egemen kültürün ürünü olan eğitim binalarından toplumun değişen ihtiyaçlarının ne şekilde belirlendiği ortaya konmuştur. Devletin belirlediği tip okul projeleri ve özel okul projeleri incelenmiştir. Farklı planlamaların sebepleri, değişen sosyo kültürel faktörler bağlammda 1923 'den günümüze kadar olan dönemde incelenmeye çalışılmıştır. Değişimin ek yapılan devlet okullarına ve yeni yapılan devlet okulları ile ek yapılan özel okullara ve yeni yapılan özel okullara yansıması incelenmiştir. İhtiyaç programlarının mekana yansımasıyla, 'değişenler ve değişmeyenler' ortaya konulmaya çalışılmıştır. Sonuç kısmında ise şu düşünce öne çıkmaktadır: İster egemen kültür, isterse toplum şekillendirsin tüm mimarlık insanın elinden çıkmıştır. İnsanlar binaları, binalar da insanları şekillendirmektedir. Karşılıklı bir etkileşim söz konusudur. Mimarlar kültürün değişmesini ve farklılaşmasını gözardı etmeden insanları da doğru şekillendirecek binalar tasarlamalıdır. İlköğretim binaları bunların en önemlileridir. Geleceği şekillendirecek olan bugünün çocuklarının zamanlarının büyük kısmını geçirdikleri eğitim mekanları hızlı bir değişim ve gelişim içindedir. Eğitim yapılarının kullanıcının gereksinimlerine yeterli olması için bu değişim ve gelişimlerin tasarımcılar tarafından iyi incelenmesi gerekmektedir.
