Özet:
Side, Anadolu'da eski bir yerleşim merkezi olmasına karşılık, uygarlık gelişimini Yunan ve Roma dönemlerinde yapar. Side Tiyatrosu, her iki uygarlığın özelliklerini de taşır. Bu nedenle her iki uygarlıklardaki tiyatro yapılarının, oluşumu ve gelişimi, tarihsel süreç içinde, Vitruvius'a göre ve mimari özellikleri bakımından incelendi. Caddelerinde, evlerinin atriumlannda gölge amaçlı örtü kullandıkları bilinen Romalılar, bazı amfitiyatro ve tiyatrolarında da bu amaçla bir örtü düzeneği kullanır. Bu çatı strüktürünün düzeni, dönemin gemi yelkenlerinin kullanım şekli ile benzerlik taşır. Side tiyatrosu Romalılar tarafından, Yunan tiyatrosu üzerine inşa edilir ve tadilatlara uğrar, bu açıdan mimari olarak greko romen tanımı içinde yer alır. Şu an yapı üzerinde bulunmayan I.kattan, Ukata çıkan merdivenler, Sayın Gollman'ın yaptığı çalışmalar doğrultusunda ve var olan izler, yapı elemanların analizleri sonucunda varlığı tespit edildi. Böylece birinci kat dış galerisi tonozu önünde sırasıyla, kaplama taşı, merdiven basamağı ve kaplama taşı görülür. Merdiven basamakları önünde bulunan kaplama taşının konulacağı yerlerin çizgileri, taşıyıcıların yuvalan zemin kaplama taşı üzerinde vardır. Çatı örtü biçimi için de benzer plan, strüktüre sahip ve aynı dönem tiyatro, amfitiyatrolar incelendi. Bir çatı örtüsünün varlığı için yapıda, bilezik ve direk taban taşı yapı öğeleri bulunmalıdır. Bu yapı öğeleri Side Tiyatrosunda yapı üzerinde hali hazır olarak bulunamadı ve yapı çevresi araştırıldı. İki çeşit bilezik ve direk taban taşı bulundu. Taban taşlarından biri saçaklık sistemi içinde yer aldığı yanlarındaki izlerden anlaşıldı. Diğerinin yapı üzerindeki konumu kesin olarak belirlenemedi. Bulunan bilezik taşlarından hangisinin veya her ikisinin yapı üzerinde nerede kullanıldığı açık değil. Aynı şekilde taşlar arasındaki yatay ve düşey mesafeler kesin değildir. Portiko ise, bulunan kavisli arşitrav, bu sisteme ait olabilecek sütunlar sonucunda restitüsyon çalışmalarına eklendi. Tiyatro bugünkü durumu doğrultusunda, bitkisel temizleme, strüktürel sağlamlaştırma ve yer yer taş tamamlama biçiminde restorasyona ihtiyaç gösterir. Yapının bütünsel tanımı açısından bir restitüsyon denemesi yapılabilir.
