Özet:
Bu çalışma, Aksaray'a bağlı Güzelyurt ilçesinin en önemli yapılarından biri olan Hagios Gregorios Theologos Kilisesini incelemektedir. Kilise, bölgedeki diğer kiliselerden birçok özelliğiyle ayrılır. Bölgedeki kiliselerin çoğu kaya oymadır. Kilise, Ortodoksluğun kurucularından Aziz Gregorius'a adanmıştır. Böylece hem yapım sistemi, hem de taşıdığı kültürel kimlik açısından farklılaşır. Yapılan çalışmanın birinci bölümünde, Güzelyurt' un coğrafi konumu, tarihsel gelişimi ve mimari dokusu hakkında bilgi verilmiştir. Tarihsel gelişimi kapsamında kilisenin ithaf edildiği Aziz Gregorius tanıtılmıştır. Mimari doku kapsamında ise Güzelyurt'ta bulunan diğer kilise ve şapellerin plan şemalarıyla tipolojisi yapılmıştır. İkinci bölümde, kilisenin temsilcisi olduğu Erken Dönem Bizans Mimarisi incelenmiştir. Bazilikal plan tipi tanıtılmış, mekanları, litürjik öğeleri ve kiliseye ek olarak yapılan yapılardan bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde, Hagios Gregorios Theologos Kilisesi'nin konumu, tarihçesi ve mimari özellikleri tanıtılmıştır. Dördüncü bölümde, kilisenin bozulmasına neden olan sebepler sınıflandırılmıştır. Bozulma nedenleri ve koruma önerileri getirilmiştir. Onarımların hangi yöntemlerle yapılabileceği belirtilmiştir. Analitik rölöve sayesinde kilisenin günümüzdeki durumu ortaya çıkarılmıştır. Böylece kilisenin ilk yapıldığı günden, şimdiki durumuna gelinceye kadar geçirdiği değişiklikler anlaşılmıştır. Restorasyon çalışmasında da, kilisenin aslına uygun olarak onarımları yapılmıştır. Kilise ve çevresinin daha önce kaybettiği önemi ve değerini kazanması, yeniden yaşama döndürülebilmesi için yeni bir işlev verilmiştir. Bu işlevi verirken, kilisenin kültürel ve tarihi değerini kaybetmemesi amaçlanmıştır. Bütün bu etkenler dikkate alınarak, kiliseye müze işlevi verilmiştir. Böylece sadece tek bir dini cemaate hizmet etmesinin dışında, evrensel bir kimliğe sahip olacağı düşünülmüştür.
