Dolmabahçe ve Yıldız Saray Tiyatroları üzerine mimari değerlendirmeler

Abstract

Batılılaşma dönemi Osmanlı'nın askeri, idari ve kültürel yapısında etkin değişimlerin görüldüğü bir süreçtir. Çalışma kapsamında 19. yüzyılda yoğunlaşan Batılılaşma hareketinin Osmanlı eğlence yaşamına getirdiği Batı Tiyatrosu kavramının sonucunda oluşan 19. yüzyıl Osmanlı Saray tiyatroları incelenmiştir. Çalışma hakkında kapsam ve yöntemin yer aldığı giriş bölümünün ardından ikinci bölümde Osmanlı Devleti'nin 19. yüzyıldaki politik, ekonomik ve sosyo kültürel yapısı incelenmiştir. Padişahların batılılaşma hareketine getirdiği sosyal, idari, mekansal düzenlemelere değinilmiştir. Üçüncü bölümde Osmanlı Toplumu'nda eğlence hayatı irdelenmiştir. Karagöz, Meddah, Ortaoyunu gibi eğlence ve seyir türleri anlatılmış, bunun sonucunda Batı Tiyatrosu'nun Osmanlı'ya girişi incelenmiştir. Dördüncü bölümde 19. yüzyıldan itibaren özellikle saray tiyatrolarının oluşumuna öncülük etmiş olan batık anlamdaki 19. yüzyıl Osmanlı sivil tiyatroları ve bunların en önemli iki tanesi olan Naum ve Gedikpaşa tiyatroları incelenmiştir. Yine bu bölümde Dolmabahçe Sarayı Tiyatrosu ve Yıldız Sarayı Tiyatroları'nın tarihi ve mimari yönden değerlendirilmiştir. Dolmabahçe Sarayı Tiyatrosu ile ilgili vaziyet planı ve cephe restitüsyon önerileri çizilmiş, Yıldız Sarayı Tiyatrosu'nun rölövesi hazırlanmıştır. Çalışma, tezin değerlendirmesi ve incelenen tiyatrolarda temsiller vermiş yerli ve yabancı oyuncu ve topluluklardan bahsedilen ekle son bulmaktadır.