Özet:
Bu çalışma, Lefkoşa'da kentsel sit alanı olan suriçindeki korunması gerekli bölgesel kent dokusunun değerlendirilmesini içermektedir. Lefkoşa'da korunması gerekli doku, ortaçağ yapılan ile Osmanlı ve İngiliz dönemi yapılarından oluşmaktadır. Çalışma bölgesi ortaçağ ve Osmanlı döneminde dini ve eğitim yapılarının bulunduğu kent dokusunda, konut alanlarını oluşturduğu, Selimiye mahallesi ile Haydar Paşa ve Yeni Cami mahallesinin bir bölümünü kapsamaktadır. Bu çalışmada Yeni Cami- Lüzinyan Evi yöresindeki anıtsal yapılarla, sivil mimarlık örnekleri tespit edilerek, uzun yıllar farklı grupların bir arada yaşamaları sonucu, bölgedeki konutların yapım tarzı ve sosyal yaşama bağlı olarak şekillenen mekansal organizasyonları incelenip, bölgede bulunan Lüzinyan evi tasarım özellikleri ile bu konutların benzer özellikleri vurgulanmak istenmiştir. Çalışma, tarihsel araştırma, Yeni Cami- Lüzinyan Evi yöresine ait analitik çalışmaların kapsamında korunması gerekli yapıların tespiti, rölövelerin hazırlanması ve Kirlizade sokakta bulunan yapıların cephe restorasyon öneri projelerinin hazırlanması, bölge için koruma önerilerinin getirilmesi ve seçilen pilot bölgenin bilimsel korumanın ilke ve yöntemleri doğrultusunda düzenlenmesini ve tek yapı ölçeğinde Kadı Ahmet Efendi Evi'nin rölöve çalışmaları ile restitüsyon ve restorasyon önerilerini içermektedir. Birinci bölümde, çalışmanın amacı, kapsamı ve yöntemi anlatılmıştır. ikinci bölümde, Kıbrıs'ın fiziksel, tarihsel ve sosyo-ekonomik yapısının değerlendirilmesi ile birlikte Kıbrıs'ın neolitik dönemden bugüne kadar gelen tarihsel süreç içerisindeki mimari gelişimi incelenmiştir. Lefkoşa kentinin gelişme süreci ile birlikte kent dokusu, mahalleleri ve Lefkoşa'daki koruma çalışmaları ele alınmıştır. Üçüncü bölümde, Lüzinyan evi ve Yeni Cami yöresindeki St. Sophia(Selimiye Cami), St. Catherina(Haydar Paşa Cami) ve Yeni Cami, doğurucu anıtsal yapılar olarak kabul edilerek bu bölgede fiziksel çevreyi oluşturan geleneksel konutların mimari ve işlevsel analizleri yapılmıştır. Bu bağlamda korunması gerekli yapıların tespiti yapılarak rölöveleri ve mevcut sokak cephesinin restorasyon önerisi hazırlanmıştır. Tek yapı ölçeğinde ise Kadı Ahmet Efendi Evi'nin rölövesi, restitüsyon ve restorasyon öneri projeleri hazırlanmıştır. Lefkoşa Lüzinyan evi ve Yeni Cami yöresindeki geleneksel konutların sokak-parsel-ev ilişkisi araştırılmış mekansal gelişme ortaya konmuştur. Geleneksel konutların plan ve cephe özellikleri, yapım malzemeleri ve teknikleri anlatılmıştır. Dördüncü bölümde, Lüzinyan evi ve Yeni Cami yöresinde yapılan analizlere dayanarak mevcut sokak ve mahalle dokusunda ayrıca tek yapı ölçeğinde koruma önerileri hazırlanmıştır. Bu çalışmayla bölgeye yönelik genel koruma önerileri belirtilmiştir.
