Özet:
Tezin ilk bölümünde Türk mimarisi içinde önemli bir yeri olan hanların, günümüze kadar oluşan mimari gelişimi Gaziantep kenti örneği üzerinden değerlendirilmiştir. Şehirler arası hanlar yolcuların ikamet etmeleri amacıyla yapılmış ve yol güvenliğinin sağlanmasında etkili olmuşlardır. Şehir içlerinde yapılan hanlar ticaret, sosyal yardım ve kültür müesseseleri olarak da hizmet etmiştir. Gaziantep'te büyük çoğulluğu 18.yy.m 2. yansıyla, 19.yy.ın sonları arasında inşa edilmiş hanlar bulunmaktadır. Gaziantep il merkezinde, Kurtuluş Savaşı öncesinde 31 han mevcut iken, bunların sadece 18'i ayakta kalabilmiştir. Gaziantep'te han yapılmış olmasının nedeni ticaret merkezi olması, kervan yollarının kavşak noktasında bulunmasıdır. Coğrafî konumu sebebiyle önemli bir ilerleme kaydeden Gaziantep'te bunlara paralel olarak han mimarisinde büyük bir gelişme olmuştur. Gaziantep tarihi kent perspektifinde hanların, camilerin, kiliselerin olduğu kadar sivil mimarlık örneklerinin de önemli bir yeri vardır. Ayakta kalma savaşı veren Gaziantep evlerinin önemli bir bölümü 1800'lü yılların sonunda yapılmıştır. Gaziantep evlerinin planlamasında kent yaşamının, halkın örf ve adetlerinin yansımaları görülmektedir. Müslüman, Ermeni ve Yahudilerin bir arada yaşadığı kentte İslam kültürüne, İslam sanatına ve mimarisine uygun proje uygulamaları yapılmıştır. Kentteki içine kapalı aile yaşantısı evlerin planlanmasında, cephe düzenlemeleri ve sokak şekillenmesinde etkili olmuştur. Hanların kent içindeki konumlanmaları, plan şemaları, günümüze ulaşan durumları tez kapsamında incelenmiştir. Aynca tarihi doku içerisinde hanların diğer anıtlarla, özellikle Gaziantep tarihi evleri ile ilişkisi değerlendirilmiş, bu aşamada Şeker Hanı ve Güleç Evinin farklı bir örnek olarak karşımıza çıkması ile tezin ikinci aşaması için bu iki yapımın, rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri hazırlanmıştır. Bu çalışmalar ışığında ulaşılan sonuç ile kentte korunması ve geleceğe aktarılması gereken yapılara sahip çıkmak isteyen herkese bir pencere oluşturabilmesi amaçlanmıştır.
