Özet:
Mimarlık ve modernleşme araştırmacıları, Türkiye'de modernleşmenin yerleşme ve konut düzeni üzerindeki etkilerini 1839-1920, 1920-1950, 1950-1980 dönemleri ve 1980'den günümüze devam eden dönem olarak dört dönemde incelemektedir. Nişantaşı-Teşvikiye'nin kentleşme tarihi ve mevcut fiziksel çevresi bu dönemleri doğrulamaktadır. Modernleşme etkilerinin Anadolu coğrafyasında belirdiği zaman aralığı olan 1839 yılından Cumhuriyetin kuruluşuna geçen süre, semtin kuruluş sürecini kapsamaktadır. Semt, modernleşmenin toplumsal yapıya nüfuz etmediği ve devlet eliyle uygulandığı bir dönemde, İstanbul'daki bürokratik elifin yerleşimi olarak kurulmuştur. Bu yeni yerleşme, modern kent örüntülerinin bir parçası olarak, cadde-sokak-yapı adası-parsel düzeni içerisinde, ancak geleneksel konut tipleriyle, konaklarla şekillenmiştir. İlk apartmanlar bu dönem sonuna doğru belirmeye başlamıştır. Cumhuriyet' in ilk yirmi beş yılında ise, ulus devletin köklerden kopmaya ve içe dönük yapılanması çerçevesinde, geleneksel konut biçimlerine yeni konut biçimleri eklenmiştir. Yapılaşma varolan şablon üzerinden devam etmiş, modern, işlevini kaybeden ve yerini aldığı gelenekselle yan yana gelmiştir. Ancak, 1950 sonrası dönemlerde, Batı'nın yaşadığı süreçlerin Türkiye'de ve İstanbul'da 100 yıl gecikmeyle gerçekleşmesi sonucunda, Nişantaşı-Teşvikiye'de gelenekselin fiziksel izlerini silinmiştir. Yeni modern, gelenekselin yanında kendinden bir önceki modernin bazı biçimlerini de yok etmiştir. Apartmanlar, fiziksel çevrenin monotipi haline gelmiştir. 1950-1980 dönemi, Nişantaşı-Teşvikiye'nin modernleşmenin aşındırıcı yüzünü çevresindeki yerleşimlerle paylaştığı dönüşüm süreci olmuştur. 1980 sonrasından bugüne gelen dönemde ise, modernleşmenin süreksizliği ve aşındırıcılığı devam etmiştir. Bilişim ve enformasyon teknolojilerinin gelişmesiyle, modernleşmenin yayılması daha da hızlanmıştır. Bu sürecin dinamikleri, uluslararası ve ulusal ölçekte İstanbul'u farklı bir konuma getirirken, Nişantaşı-Teşvikiye'yi de etkilemiştir. Semtin yakınındaki alanlar prestij kaybeder ve ikamet işlevini dışarı atarken, Nişantaşı-Teşvikiye'de, konut, ticaret ve iş merkezi, kamusal alan oluşumları iç içe geçerek semtin prestijini arttırmaktadır.
