Özet:
Depremler dünya üzerindeki en etkili ve en yıkıcı doğal afetlerden biridir. Dünyadaki tüm toplumlar ve ülkeler için önemli bir risk taşımaktadır. Depremin etkisi insana doğrudan olmamakla beraber depremin dolaylı etkisi oldukça tehlikelidir. İnsanlar tarafından yapılan yapıların, deprem sırasında yer sarsıntısı ile gerekli dayanımı gösteremeyerek hasara uğraması veya yıkılması sonucunda oluşan maddi ve manevi kayıplar bu tehlikeleri oluşturmaktadır. İnsana zarar veren depremin kendisi değil, insanın ürettiği depreme dayanıklı olmayan yapılardır. Günümüzde meydana gelen depremler tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de etkili olmaktadır. Deprem kuşağında olan Türkiye, bu depremlerden zarar görmekte fakat depreme karşı geçerli önlemler alınmamaktadır. Dünyada bu konumda benzer ülkeler ve benzer kentleşmeler varken denetim eksikliği ve umursamazlık bu konunun başlıca sebebidir. Ülkemizde inşa edilen yapıların çoğu depreme karşı dayanımı zayıf olan yapılardır. Bunun başlıca nedeni denetimsizlik ve kural tanımamazlıktır. Bu durum mal kaybına hatta can kaybına neden olmaktadır. Bu hataların tek çözümü doğru uygulamalar yapmak ve yapıları denetim altında tutmaktır. Yapı denetim kavramı oldukça eski tarihlerde ortaya çıkmış olmasına rağmen Türkiye'de özellikle, yaşanan son depremlerin neden olduğu büyük kayıplar yapı denetiminin ve bunu sağlayacak olan sistemin yeniden ele alınmasına neden olmuştur. Depremler sonrası ortaya çıkan kayıpların büyüklüğü sağlıksız ve denetimsiz yapılaşmanın ve kentleşmenin bir sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır. Yapıların düzgün tasarlanması, sağlıklı ve doğru uygulanması ile deprem ve diğer doğal olayların afetler ile sonuçlanmasının önüne geçilecektir. Bu çalışmada amaç, yapıların yapımı ve kullanımı sırasında eksiksiz bir biçimde uygulamasının yapılabilmesi için gerekli olan yapı denetimi kavramını açıklamak ve gerek dünyada gerekse Türkiye'de uygulanan çeşitli yapı denetim sistemlerini inceleyerek denetim sisteminin uygulanması ile ilgili ortaya çıkan ya da eksik kalan yönlerini belirlemektir. Bu çalışmada sırası ile yapı denetim sisteminin tarihi incelenmiştir. Daha sonra farklı ülkelerin sistemleri incelenmiş Türkiye'deki sistem hakkında bilgiler verilmiştir. Bunun yanı sıra Türkiye'deki sistem hakkında yanlışlar ve eksikler belirtilmiş, bunlara eleştiriler ve öneriler getirilmiştir.
