Özet:
Klasik dönem olarak adlandırılan sanatın ve üretimin en üst düzeyde sergilendiği 16. yüzyıl Osmanlı mimarisinde üretici ve üreten arasındaki ilişki, burada üretici olarak düşünülen patronların (bani) yapı pratiğine etkileri İstanbul klasik dönem camileri özelinde incelenmiştir. 16. yüzyılda banilerin üretime etkileri incelenirken, devlet gücünün, sanatın ve üretimin en üst düzeyde olduğu bu dönemde Osmanlı mimarisi hakkında toplu bir kesit, çalışmanın birinci bölümünde verilmiştir. Banilerin sanat üretimini ve sanatçıyı desteklemelerinden ve korumalarından kaynaklanıp oluşan, Osmanlı sanat pratiğinin en önemli iki kurumu olan Ehl-i Hıref Teşkilatı ve Hassa Mimarlar Ocağı araştırmanın ikinci bölümünde incelenmiştir. Osmanlının imar olgusu olan vakıf sistemi ve vakıf sistemi yoluyla kendilerini bani olarak toplum gözünde meşrulaştıran kişiler ve bu kişilerin sanat üretimine etkileri çalışmanın üçüncü bölümde araştırılmıştır. Araştırmanın dördüncü bölümünde Osmanlı klasik döneminde banilik faaliyetleri incelenen üç padişahın (II. Bayezid, I Süleyman, I Ahmet), beş vezir/sadrazamın (Atik Ali Paşa, Bali Paşa, Rüstem Paşa, Sokullu Mehmet Paşa, Nişancı Mehmet Paşa), üç kumandanın (Sinan Paşa, Piyale Paşa, Kılıç Ali Paşa) ve üç hanım sultanın (Hürrem Sultan, Mihrimah Sultan, İsmihan Sultan) İstanbul'da yaptırdıkları camiler incelenmiştir. Yapı patronu (bani) olarak incelenen padişahların, vezir/sadrazamların, kumandanların ve hanım sultanların sanat üretimine katkıları ve etkileri nedir sorusunun değerlendirilmesi araştırmanın değerlendirme ve sonuç bölümünde yapılmıştır.
