Ülkemizde toplu konut üretimine yönelik kaynak oluşturma model yaklaşımları

Abstract

Ülkemizde konut üretimi için kredi ve kaynak tahsisi dısında önemli bir denetim sistemibulunmadıgı, düsük ve orta gelirlilerin konut edinme olanaklarının büyük ölçüde piyasakosullarına bırakıldıgı bilinmektedir.Bu baglamda, toplumda ekonomik ve sosyal etkileri nedeniyle bir sorun olan konutun arz vetalebini etkileyen faktörlerin basında, konut üretimine kaynak olusturma yani konutfinansmanı gelmektedir. Bir ülkenin konut finansmanı problemini ortadan kaldırmak ise, oülkenin kendi kosullarına göre olusturulmus modeller, kurumsal sistemler ve çözümönerileriyle mümkündür. Bu çalısma kapsamında ülkemizde yapılan uygulamalarınaksaklıklarını gideren, soruna etkin bir çözüm getirecegi düsünülen, fon fazlası olan kesimdenfon ihtiyacı olan kesime kaynak aktarımı saglanarak, düsük ve orta gelirli ailelerin konutgereksinmelerini olanaklı oldugu ölçüde karsılayacak yöntemler degerlendirilmeyeçalısılmıstır. Amaç, Türkiye'de toplu konut üretimine yönelik kaynak olusturulmasında yanifinansmanında yeni model yaklasımları getirmek degil, onun yerine dünyada basarısı kabuledilmis bir veya birden çok modelin Türkiye kosullarına nasıl uyarlayacagına yönelik modelyaklasımlarını gelistirmektir.Giris bölümünde, yukarıda genel çerçevesi verilen çalısmanın konusu ve amacı ele alınmayaçalısılmıstır.kinci bölümde, konunun bir bütün olarak incelenmesi ve daha iyi anlasılması amacıyla, konutüretim sektörünün ve konut finansmanının genel bir tanımı yapılmıstır.Üçüncü bölümde, Türkiye'deki konut üretimi sektörü ayrıntılı olarak analiz edilmistir.Dördüncü bölümde, dünyada (Amerika, Avrupa ve bazı gelismekte olan ülkelerde)uygulanmıs konut finans sistemleri arastırılarak, Türkiye'de uygulanmıs konut finansmanmodellerinin analizi yapılmıstır.Besinci bölümde, Türkiye için toplu konut üretimine kaynak olusturulmasına/finansmanınayönelik, dünyada basarısı kabul edilmis konut finansman sistemlerinden ?potek BankasıYöntemi (The Mortgage Bank Route)? içinde yer alan iki modelin (Alman ?PfandbriefModeli? ve Amerikan ?Fannie Mae Modeli?nin) daha uygun oldugu görülmüstür. Bu ikimodelin ülke sartlarına uyarlanabilmesine yönelik model yaklasımları gelistirilmistir. Uzunvadeli etkin bir konut finansman sisteminin basarısı için gerekli parametreler belirlenmistir.Modellerin Türkiye sartlarına uyabilmesi için gerekli altyapılarının nasıl hazırlanacagıaçıklanmıstır.Altıncı bölümde ise, seçilen model yaklasımlarının olumlu yanlarının yanı sıra, Türkiyesartlarında olumsuzluga yol açabilecek riskli noktalarının ortaya konmasına çalısılmıstır. Zirabu çalısmada amaç, modellerin olumsuz olan noktalarının ortadan kaldırılmasına yönelikçözüm önerileri ortaya koymak ve böylelikle modellerin basarılı olmasını saglayacak kosullarhazırlamaktır. Ancak, burada altı çizilmesi gereken önemli bir nokta da, ülkemizde modellerinuygulanması için altyapı hazırlansa bile, ekonominin istikrarsızlıgı nedeniyle modellerinuygulamaya geçilmesinin henüz erken oldugudur. En az 3-5 yıl daha ekonomininhazırlanması (sabit-düsük enflasyon ve faizlerde kalması) ve sermaye piyasalarının bunahazırlanmasının gerekli oldugu da özellikle vurgulanmıstır.Yedinci bölüm, degerlendirmeler, sonuç ve önerilerden olusmaktadır. Önerilen bu modelyaklasımlarının uygulanmasıyla, ilk yıllarda olmasa bile, sonraki yıllarda, zaman içerisinde,ülke açısından önem tasıyan düsük, alt-orta ve orta gelir gruplar için, sorunun çözümünde çok büyük bir yarar sağlanabileceği vurgulanarak çalışma tamamlanmıstır.