Özet:
Kalkınmakta olan toplumların dünyaya egemen olan toplumsal ve ekonomik değişim sürecine dahil olma çabalarına paralel olarak, bilime verdikleri önem günden güne artmaktadır. Bu süreçte eğitimde gerçekleri arayan, bilim üreten ve onu topluma yayan üniversitelerin, toplumsal kurumlar arasındaki yeri ve önemi açıkça görülebilmektedir. Çalışma kapsamında tüm detayları ile açıklanan çağın gerekleri ve dinamikleri, üniversitelerin kent dışında yerleşik geniş alanlara kayması ve kendi kendine yeterli kampüslerin gelişmesi sürecini hızlandırmıştır. Üniversite tasarım süreci, amaçların iyi belirlenmesi, yer seçimi kararlarının uygun verilebilmesi, üniversitenin genel karakterinin ve büyüklüğünün saptanması, organizasyonel yapısının düzenlenebilmesi ve tüm bunlar aracılığıyla mimari tasarıma zemin oluşturacak programların yapılabilmesi, tasarım temel kararlarının alınması ve gelişme nitelik ve kriterlerinin belirlenmesi gibi birçok önemli aşamayı içerir. Bu aşamaların her biri kurulacak üniversite kampüsünün uzun bir zaman diliminde işlevini yerine getirebilmesi açısından önem taşımaktadır. Pek çok araştırma ve inceleme ile büyüme ve esneklik olanaklarının doru belirlenebilmesinin kampüs tasarımındaki önemi ortaya konmuştur. Bu olanakların sağlanması, kampüse zaman içinde değişimlere uyum sağlayabilecek, uyum sınırlarının zorlanması durumunda ise büyüyebilecek ve çağının gereklerine cevap vererek işlevini en iyi şekilde sürdürebilecek bir karakter kazandırabilecektir. Bu balamda üniversite tasarım kriterleri ve yerleşim sistemleri araştırılıp, dünyadan ve Türkiye'den çeşitli kampüs uygulamaları incelenmiş, seçilecek yerleşim sisteminin ve öngörülen tasarım kriterlerinin, ön programlama aşamasından itibaren var olan büyüme ve gelişme olanaklarını dorudan ya da dolaylı yollardan etkiledikleri tespite dilmiştir. Bu çalışma ile topluma çok uzun vadede hizmet etmesi beklenen üniversite kampüslerinin görevlerini en iyi şekilde yerine getirebilmeleri için büyüme ve gelişme olanaklarının ön programlama aşamasından itibaren belirlenmesi ve doru yerleşim sistemi ve tasarım kriterleri ile desteklenmesinin kampüs tasarım sürecindeki yeri ve önemi belirtilmeye çalışılmıştır.
