Özet:
Klasik depreme dayanıklı yapı tasarımında, yapının tersinir yükler altında sismik enerjiyi güçlü kolon-kiriş birleşimlerinde yutarak 50 yılda aşılma olasılığı %10 olan tasarım depreminde yıkılmayacak şekilde can güvenliği performans düzeyine kadar hasar görmesi söz konusudur. Bu yaklaşım güçlü bir deprem sonrası yapı fonksiyonunun devam ettirilmesi isteği ile çelişebilmektedir. Bu nedenle mevcut yapılar ve tasarlanan yapıların deprem performanslarını arttırmak üzere çeşitli kauçuk sismik enerji sönümleme sistemleri geliştirilmiştir.Ayrıntılı teorik ve deneysel çalışmaların sonucunda geliştirilen ve son yıllarda okul, hastane, tarihi yapı, köprü vb. yapılarda yaygın kullanım imkanı bulan enerji sönümleyici sistemlerden viskoz akışkanlı sönümleme sistemleri ve kauçuk sismik taban yalıtım sistemleri, tezin konusunu oluşturmaktadır.Viskoz akışkanlı sönümleyiciler az, orta ve yüksek katlı yapılarda rahatlıkla uygulama alanı bulabilmektedir. İç kuvvetler ve yerdeğiştirmeler pistonda yer alan silikon akışkanın sıkışmaya zorlanması ile büyük oranda sönümlenmektedir. Diyagonal ve Chevron tipi, daha ziyade esnek yapı sistemleri için uygun olurken, dirsek ve makas tipi sönümleyiciler az öteleme yapan perdeli rijit yapı sistemleri için daha uygun-ekonomik olmaktadır.Tezin Birinci Bölümünde içerik, önem ve amaca değinilmiştir.Söz konusu sistemler detaylı olarak incelenmeden önce yapısal denetim sistemleri, genel özellikleri ile İkinci Bölümde açıklanmıştır.Bu çalışmanın Üçüncü Bölümünde, viskoz akışkanlı sönümleme sistemlerinin, gelişimi, dünyada kullanımı, sönümleyici tipleri ve teknik özellikleri üzerine odaklanılmıştır.Dördüncü Bölümde kauçuk sismik taban yalıtım sistemlerinin dünyada gelişimi, tipleri ve teknik özellikleri ayrıntılı olarak incelenmiştir.Viskoz akışkanlı sönümleme sistemlerin uygulamaları ve elde edilen sonuçlar karşılaştırmalı olarak Beşinci Bölümde sunulmuştur.Sonuç ve Öneriler bölümünde, viskoz akışkanlı sönümleme sistemleri ile kauçuk sismik taban yalıtım sistemlerinin deprem-rüzgar etkisi altındaki davranışlarının değerlendirmesi yapılmıştır.
